Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Zmiany zachodzące w wybranych elementach środowiska przyrodniczego w wyniku rolniczej działalności człowieka
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
Zakres podstawowy: XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę, na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne
Uczeń:
analizuje na przykładach ze świata i Polski wpływ działalności rolniczej, w tym płodozmianu i monokultury rolnej, chemizacji i mechanizacji rolnictwa, melioracji i nadmiernego wypasu zwierząt na środowisko przyrodnicze.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia i opisuje geosfery, na które silnie oddziałuje rolnictwo,
ocenia wpływ gospodarki rolnej na środowisko naturalne oraz wymienia jej pozytywne i negatywne skutki,
przedstawia wpływ antropopresji na obszary basenu Morza Śródziemnego, zna jej przyczyny oraz skutki.
Strategie nauczania: odwrócona klasa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (i/lub tablety z dostępem do internetu), mapa fizycznogeograficzna oraz rolnicza świata, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
J. Falkowski, J. Kostrowicki, Geografia rolnictwa świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Geografia gospodarcza Polski, I. Fierla (red.), PWE, Warszawa 2001.
Geografia gospodarcza świata, I. Fierla (red.), PWE, Warszawa 2005.
M. Głodowska, A. Gałązka, Intensyfikacja rolnictwa a środowisko naturalne, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” 2018, nr 592, s. 3–13.
PRZEBIEG LEKCJI
Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Prosi ich o przygotowanie informacji na temat wpływu różnych rodzajów rolnictwa na środowisko przyrodnicze. Do wyboru proponuje: rolnictwo monsunowe, rolnictwo intensywne wysokotowarowe, rolnictwo ekstensywne, rolnictwo towarowe, rolnictwo samozaopatrzeniowe. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie krótkiego referatu. W tym celu nauczyciel poleca zapoznać się z tym e‑materiałem, wskazanymi w scenariuszu materiałami źródłowymi oraz innymi źródłami informacji geograficznej.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności).
Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu podsumowanie wiadomości na temat rolnictwa i jego miejsca w gospodarce narodowej.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat skutków antropopresji na obszarach basenu Morza Śródziemnego. Następuje burza mózgów.
Następnie nauczyciel prosi każdą grupę o zreferowanie przydzielonych im tematów.
Każdy zespół przedstawia najpierw jak największą ilość zgromadzonych informacji.
Po zakończeniu wystąpień każdej z grup, inni uczniowie oraz nauczyciel włączają się do dyskusji, zgłaszając swoje uwagi. Nauczyciel dodatkowo czuwa nad merytorycznym przebiegiem zadania, weryfikuje informacje oraz wyjaśnia wszelkie zaistniałe wątpliwości.
Następnie nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej grafikę interaktywną. Rozpoczyna pogadankę na temat wpływu rolnictwa na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, uczniowie mogą zadawać pytania, zgłaszać swoje wątpliwości, włączają się w dyskusję.
W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka wybranych z nich.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia referaty i przypomina cele zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Zadanie pracy domowej w postaci wykonania pozostałych ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).
Opcjonalnie praca pisemna: Korzystając z dostępnych źródeł informacji, sporządź krótką notatkę na temat wpływu rolnictwa ekologicznego na środowisko naturalne. Uwzględnij różnice między rolnictwem ekologicznym a konwencjonalnym.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Nauczyciel może w trakcie całej lekcji wyświetlać multimedium bazowe na tablicy interaktywnej lub – jeżeli w szkole są tablety – uczniowie mogą z nich skorzystać i wówczas indywidualnie zapoznać się z grafiką interaktywną. Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w ramach lekcji poświęconej uwarunkowaniom przyrodniczym gospodarczej działalności człowieka na przykładzie wybranych obszarów (zakres rozszerzony XIX. 1).