Temat: Jak czytać dramaty? Dramat ekspresjonistyczny: August Strindberg, Do Damaszku. Część 2

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• charakteryzuje cechy dramatu ekspresjonistycznego,

• analizuje budowę dramatu Matka Courage i jej dzieci Augusta Brechta,

• wyjaśnia, na czym polega technika stacyjna,

• określa funkcję zastosowanych teatralnych środków wyrazu, np. motywu muzycznego,

• wyjaśnia, jakie znaczenie ma technika oniryczna zastosowana przez Strindberga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• drama;

• sztuka teatralna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• tablica interaktywna lub rzutnik;

• komputery z dostępem do internetu dla uczniów;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uwaga: scenariusz obejmuje dwie lekcje: Jak czytać dramaty? Dramat ekspresjonistyczny: August Strindberg, Do Damaszku. Część 1 i Część 2
   Nauczycie prosi, aby uczniowie:
   1. Zapoznali się z audiobookiem z I cz. cyklu, który zawiera streszczenie dramatu Augusta Strindberga Do Damaszku, oraz z informacjami na temat dramatu ekspresjonistycznego.
   2. Podzielili się na pięć grup, zgodnie z podziałem dramatu dokonanym w obu lekcjach: gr. 1 - akt I, scena 1, gr. 2 - akt II, scena 1, gr. 3 - akt III, scena 2, gr. 4 - akt III, scena 4, gr. 5 - akt V, scena 2. Poleca, by członkowie grup podzielili między sobą zadania: potrzebni będą odtwórcy ról oraz osoby, które zajmą się przygotowaniem schematycznej scenografii (np. plansza lub plakat przedstawiający miejską ulicę albo hotelowy pokój) czy rekwizytów.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Lekcja rozpoczyna się od ustalenia cech dramatu ekspresjonistycznego. Nauczyciel poleca, by jedna osoba notowała na tablicy, w formie mapy skojarzeń, wymieniane przez uczniów cechy (uczniowie mogą wrócić do informacji z e‑materiału). Nauczyciel dba o to, by ustalenia były pełne, ewentualnie uzupełnia informacje.
   Później uczniowie ustalają, na czym polega technika stacyjna (odwołują się do audiobooka, mogą wracać do jego odpowiednich fragmentów).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczestników zajęć, jak będzie przebiegała praca na lekcjach. Każda z grup, wykorzystując przygotowane wcześniej scenografię i rekwizyty, odegra swoją scenę z dramatu. Następnie wszyscy uczniowie, pracując w ramach swojej grupy, wykonają polecenia związane z konkretną sceną. (Chodzi o to, by wszyscy mogli przeanalizować wszystkie sceny, co będzie im potrzebne podczas interpretacji). Po upływie czasu wyznaczonego przez nauczyciela na opracowanie poleceń grupa, która inscenizowała dany fragment, przedstawia swoje propozycje odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą je uzupełniać, dyskutować, szukać wspólnie najlepszego rozwiązania. Mogą także korzystać z podpowiedzi interpretacyjnych zawartych w e‑materiale.

2. W podsumowaniu tej fazy lekcji uczniowie mogą przedyskutować przygotowane scenografie i rekwizyty oraz odtwórców tekstu dramatu, a nauczyciel ocenić pracę grup.

3. Następnie uczniowie (indywidualnie) czytają podsumowanie analizy poszczególnych scen, aby skonfrontować swoje ustalenia z zaproponowanymi w e‑materiale. (Podsumowanie analizy aktu I i II znajduje się w cz. I cyklu lekcji, w sekcji „Przeczytaj”, a podsumowanie analizy aktu III i V w cz. II cyklu lekcji, także w sekcji „Przeczytaj”.

4. W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” z cz. 2 cyklu lekcji. Ćwiczenia od 1 do 4 mają sprawdzają wiedzę uczniów na temat dramatu Strindberga, a ćwiczenia 5‑7 pomogą uczniom w przygotowaniu się do jego interpretacji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. jakie cechy pozwalają uznać Do Damaszku za przykład dramatu ekspresjonistycznego?

2. Na zakończenie lekcji nauczyciel pyta o wątpliwości uczniów związane z interpretacją dramatu Strindberga, której mają dokonać w domu. Odpowiada na pytania, udziela wskazówek, przypomina, jak powinien zostać skonstruowany szkic interpretacyjny dzieła dramatycznego. prosi uczniów, by zastanowili się nad wyborem jednego z tematów pracy domowej:
   - Relacja człowiek‑Bóg w dramacie Strindberga.
   - Wydarzenia i bohaterowie utworu jako projekcje „ja” Nieznajomego.
   - Do Damaszku jako dramat stacyjny.
   Jeśli uczniowie mają wątpliwości interpretacyjne, nauczyciel pomaga im je rozwiać.

Praca domowa:

1. Wykorzystując zebrane dotychczas informacje, stwórz interpretację Do Damaszku, w którym omówisz jeden z poniższych problemów:
   - Relacja człowiek‑Bóg w dramacie Strindberga.
   - Wydarzenia i bohaterowie utworu jako projekcje „ja” Nieznajomego.
   - Do Damaszku jako dramat stacyjny.

Materiały pomocnicze:

• Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

• Ekspresjonizm w teatrze europejskim, praca zbiorowa, Warszawa 1983.

• Arnold Schönberg, Pierrot Lunaire, awangardowy spektakl muzyczny, czerpiący z założeń ekspresjonizmu, Ninateka; spektakl może posłużyć jako ilustracja fragmentu lekcji dotyczącego teatru ekspresjonistycznego.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Przeczytaj” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.