Dominanta kompozycyjna utworu to najważniejszy element akcji, któremu podporządkowane są wszystkie inne. Badając kompozycję akcji, pamiętaj o technice stacyjnej.

– dominantą kompozycyjną dramatu jest podróż głównego bohatera, której cel stanowi przemiana wewnętrzna Nieznajomego;

– akcja dramatu przebiega zgodnie z zasadami techniki stacyjnej; każde miejsce, w którym pojawia się bohater, jest ważnym etapem jego wędrówki. W pewnych miejscach akcja rozgrywa się dwa razy, ponieważ Nieznajomy wraca do punktu, z którego wyruszył, mijając po drodze te same miejsca już jako inny człowiek; punktem kulminacyjnym akcji jest pobyt w Azylu.

Przypomnij sobie lub sprawdź w słowniku, kim jest protagonista, a kim antagonista. Sprawdź, które postaci dramatu Strindberga występują w obu rolach.

Protagonistą jest Nieznajomy, antagonistą – Pani. Motorem akcji jest relacja między nimi. 

Zastanów się, analizując losy i postępowanie głównego bohatera, czy zdarzenia dramatu nie wynikają z obu motywacji: realistycznej (psychologicznej) i metafizycznej.

Przykładowa odpowiedź może zawierać informację, że w dramacie Do Damaszku motywacja zdarzeń jest podwójna: przemiana bohatera, jego dążenie do odkupienia win mają charakter realistyczny, ich źródłem są motywy psychologiczne. Z drugiej strony przyczyny, z powodu których Nieznajomy podejmuje próbę przemiany, mają charakter metafizyczny. Bohater działa pod wpływem wizji, która mu się ukazała.

Skonfrontuj swoje spostrzeżenia z wnioskami zebranymi podczas analizy fragmentów dramatu.

– Nieznajomy to protagonista, widzowie obserwują jego zmaganie się z losem; Pani jest antagonistką, drugą pod względem ważności postacią dramatu – towarzyszy Nieznajomemu, czasem pomaga mu w podejmowaniu decyzji, czasem mu się przeciwstawia, by spowodować zmianę jego postawy. Pozostałe postaci odgrywają rolę motywatorów do działania głównego bohatera, np. postawa Lekarza wzbudza w Nieznajomym wyrzuty sumienia, które wpływają na jego dalsze postępowanie;

– Przestrzeń w dramacie Strindberga jest dość dokładnie określona, autor daje precyzyjne wskazówki na temat miejsc, np. ulica, pokój hotelowy, brzeg morza, dom matki Pani; czytelne jest również następstwo zdarzeń, które rozgrywają się w pętli czasowej.

Przeanalizuj następujące kwestie: sposób prezentacji świata i wydarzeń (realizm/nadrealizm), konstrukcja przestrzeni scenicznej, prawdopodobieństwo psychologiczne zachowania postaci.

Twoja odpowiedź powinna zawierać informacje, że świat przedstawiony w dramacie Do Damaszku to pogranicze rzeczywistości i snu oraz sennych wizji, przestrzeń sceniczna jest ograniczona do prostych rekwizytów, postaci, zwłaszcza głównego bohatera, cechuje gwałtowność emocjonalna i chwiejność, to osoba, która jednocześnie przebywa w świecie realnym i w onirycznej rzeczywistości.