Podsumowanie analizy sceny Azyl z aktu III

Postacie

Spowiednik, podobnie jak Lekarz, jest postacią, która przypomina Nieznajomemu jego winy. PersonifikacjąpersonifikacjaPersonifikacją tych win – i całej przeszłości – stają się dla bohatera znajdujące się w przytułku postacie, których status ontologicznyontologiaontologiczny jest niejasny. Przypominają one Nieznajomemu ludzi, którzy odegrali ważną rolę w jego życiu – rodziców, siostrę, żonę i dzieci, Lekarza, Cezara, Żebraka, Żałobników. Ksieni – podobnie jak Matka – jest przewodniczką udzielającą bohaterowi wskazówek; przypomina mu o miejscu, do którego powinien się udać.

Warstwa językowa

Ważną rolę odgrywa język liturgiczny – modlitwy i czytanie Księgi powtórzonego prawa, które nadaje scenie charakter symbolicznegosymbolsymbolicznego sądu nad Nieznajomym. Podniosły język buduje poważny, podszyty grozą nastrój sceny.

Przestrzeń

Azyl ma charakter onirycznyoniryzmoniryczny – jego atmosferę tworzą m.in. zacieki na ścianach, które układają się w dziwne kształty. Obecni tam ludzie, widziani przez bohatera, wydają się być postaciami ze snu, co potęguje aurę tajemniczości i grozy. W wypowiedziach postaci zostaje też przywołana inna przestrzeń, która będzie kolejną stacją na drodze bohatera – różowy pokój w domu Matki Pani.

Czas akcji

Czas ma charakter umowny, liczy się przede wszystkim jego znaczenie symbolicznesymbolsymboliczne – liczba trzy nawiązuje do trzech dni dzielących śmierć Chrystusa od jego zmartwychwstania. Pobyt w Azylu jest dla Nieznajomego przełomowym wydarzeniem, po którym wchodzi on na nową drogę, przeżywając jeszcze raz na nowo swoją przeszłość.

Cechy gatunku

Scena ma ważne znaczenie kompozycyjne – stanowi centrum wydarzeń, główny punkt koncentrycznej budowy dramatu, która współgra z techniką stacyjną i techniką powtórzeń. Scena w Azylu jest centralnym punktem wędrówki bohatera, z którego zaczyna on powtarzać jej koleje etapy w odwrotnej kolejności. OnirycznośćoniryzmOniryczność, wizyjność sceny będącej projekcją rozgorączkowanego umysłu bohatera jest bliska charakterystycznej dla dramatu ekspresjonistycznego deformacji rzeczywistości, pogłębionej przez atmosferę grozy.

ROexT11h8flUT

Zdjęcie przedstawia scenę teatralną. W dużej sali znajdują się na pierwszym planie zakonnica o mężczyzna w garniturze. Na drugim planie znajduje się grupa mężczyzn i kobiet siedzących na krzesłach.

Podsumowanie analizy sceny Kuchnia z aktu III

Postacie

Po ponownym przybyciu bohatera do domu Matki Pani zmienia się relacja między bohaterami. Matka, wcześniej wrogo nastawiona do Nieznajomego, teraz staje się jego przewodniczką na drodze duchowej. Doradza mu, by ukorzył się przed Bogiem, gdyż tylko Bóg może go uratować. Matka, podobnie jak główny bohater, dręczona poczuciem winy, jest też projekcją jego wewnętrznych przeżyć. Obraz ten ukazuje kolejny etap duchowej przemiany Nieznajomego – dramatyczna wewnętrzna walka, która się w nim toczy, prowadzi go do ukorzenia się przed Bogiem, uświadomienia sobie własnych błędów i pogodzenia z losem. Otwiera mu to drogę do prawdziwej duchowej przemiany, co potwierdzają słowa Matki odwołujące się do tytułowego motywu drogi do Damaszku.

Warstwa językowa

W scenie dominują dialogi pełne zdań wykrzyknikowych. Odzwierciedlają one wewnętrzną walkę bohatera i dynamizują akcję, prowadząc do zmiany jego postawy.

Przestrzeń

Wędrówka bohatera ma znaczenie symbolicznesymbolsymboliczne – pojawiają się odwołania do drogi krzyżowej, drogi Chrystusa na Golgotę, którą powtarza bohater. Drugi motyw związany z wędrówką to tytułowa droga do Damaszku – nawiązanie do drogi Szawła, prześladowcy chrześcijan (później znanego jako św. Paweł), do Damaszku, w czasie której doznał on wizji i nawrócił się. Porównania te pojawiają się m.in. w wypowiedziach Matki i nadają przestrzeni dramatu charakter symbolicznysymbolsymboliczny. Świat przedstawionyświat przedstawionyŚwiat przedstawiony dramatu ukazany został z perspektywy subiektywnej.

Czas akcji

Scena rozgrywa się w czasie księżycowej nocy, co nadaje jej nastrój niesamowitości i grozy.

Cechy gatunku

W wypowiedzi Matki zostaje przywołana wprost idea, która posłużyła za wzorzec budowy dramatu, czyli droga krzyżowa. Kolejne obrazy, ukazujące wędrówkę bohatera, są stacjami na jego duchowej ścieżce. Do Damaszku to wzorcowy dramat stacyjny. Technika ta, zastosowana po raz pierwszy przez Strindberga, charakteryzuje się zerwaniem z przyczynowo‑skutkowym połączeniem scen i związków między bohaterami oraz wyeksponowaniem głównego bohatera, z perspektywy którego ukazywane są wszystkie wydarzenia.

RLfnGPgJtkk8l

Zdjęcie przedstawia scenę teatralną. W dużym pokoju znajduje się stojąca przy niewielkim stole kobieta w długiej sukni oraz stojący przy szezlongu mężczyzna w garniturze.

Podsumowanie analizy sceny Róg ulicy z aktu V

Postacie

Nieznajomy i Pani pojawiają się w tym samym miejscu i w tej samej sytuacji co w scenie I dramatu, jednak są już innymi ludźmi. Dotyczy to przede wszystkim bohatera, który przeszedł przemianę wewnętrzną.

Warstwa językowa

W scenie pojawiają się różne rodzaje dialogu, szczególne znaczenie ma dialog dyskusyjny, posuwający akcję do przodu – Nieznajomy daje się przekonać Pani, by wejść do kościoła, co na płaszczyźnie symbolicznejsymbolsymbolicznej oznacza kolejny etap jego duchowej przemiany.

Przestrzeń

Podobnie jak w pierwszej scenie dramatu, realistycznie ukazana przestrzeń nabiera znaczeń symbolicznychsymbolsymbolicznych – w ostatniej scenie dotyczy to poczty i kościoła.

Czas akcji

Powrót do sytuacji z pierwszej sceny (oczekiwania na otwarcie poczty) sprawia wrażenie, jakby od tego momentu upłynęło niewiele czasu, a cała wędrówka Nieznajomego i Pani miała miejsce tylko w jego psychice. Mamy tu do czynienia nie z czasem w ujęciu fizykalnym, lecz z czasem psychologicznym, czasem przeżyć bohatera.

Cechy gatunku

W ostatniej scenie powtarza się sytuacja z początku dramatu – mamy tu więc do czynienia z techniką powtórzeń i wariacji. W dramacie nie ma logicznie rozwijającego się ciągu wydarzeń, które zmierzają do rozwiązania akcji – zakończenie ma charakter otwarty.

Słownik