Autor: Grzegorz Samotiuk

Temat: Wybuch rewolucji w Rosji w 1905 r. Polacy wobec rewolucji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne :

Uczeń:

• wymienia przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji i na terenach Ziem Zabranych oraz w Królestwie Polskim;

• wyjaśnia wpływ wojny rosyjsko‑japońskiej na wybuch rewolucji;

• przedstawia oczekiwania i żądania poszczególnych grup społecznych na terenach rządzonych przez Mikołaja II;

• opisuje sposób walki zbrojnej przedstawicieli ugrupowań socjalistycznych;

• prezentuje stosunek caratu do rewolucjonistów i podjęte przez władcę reformy;

• tłumaczy, dlaczego Polacy wzięli czynny udział w wydarzeniach rewolucyjnych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Na jego podstawie przygotowują się do lekcji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca, aby wybrani uczniowie (albo ochotnicy) przedstawili sytuację w Rosji na przełomie XIX i XX w., przebieg i skutki wojny rosyjsko‑japońskiej oraz założenia organizacji politycznych będących w opozycji do władzy cara. Jeśli trzeba, prowadzący zwraca uczniom uwagę na system rządów, proces rozwoju przemysłowego i sytuację robotników oraz innych grup społecznych.

2. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Na podstawie wiedzy i dodatkowych źródeł uczniowskie zespoły przygotowują plakaty przedstawiające dążenia poszczególnych klas społecznych i środowisk w Rosji na początku XX w.:

• grupa 1 – środowisko carskie,

• grupa 2 – robotnicy,

• grupa 3 – chłopi,

• grupa 4 - burżuazja i inteligencja,

• grupa 5 – wielcy posiadacze ziemscy i fabrykanci.

Prowadzący zajęcia ustala czas na pracę. Po jego upływie poszczególne grupy przedstawiają wynik swojej pracy.

3. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów i przywołuje moment wybuchu rewolucji. Praca z animacją. Uczniowie zapoznają się z animacją, a następnie w parach opracowują odpowiedzi na polecenia. Wybrana dwójka uczniów przedstawia swoją propozycję odpowiedzi. Nauczyciel i pozostali uczniowie mogą dopowiadać istotne, a nieuwzględnione informacje.

4. Uczniowie analizują manifest konstytucyjny Mikołaja II i wykonują polecenia zawarte w ćwiczeniu 7.

5. Nauczyciel przedstawia sylwetki dwóch Polaków: Romana Dmowskiego oraz Józefa Piłsudskiego i omawia ich stosunek oraz aktywność w wydarzeniach rewolucyjnych w latach 1905–1907.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca, aby uczniowie podsumowali osiągnięcia i błędy rewolucjonistów oraz skutki, jakie przyniosły wydarzenia rewolucyjne zarówno dla Rosjan, jak i dla mieszkańców Królestwa Polskiego. Jedna osoba zapisuje wnioski na tablicy, może to zrobić w formie punktów albo mapy myśli.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

Stwórz multimedialny slajd lub plakat przybliżający osobę Stefana Okrzei. W pracy zamieść informacje związane z upamiętnianiem jego osoby w polskiej kulturze XX w.

Materiały pomocnicze:

Pajewski J., Historia powszechna 1871–1918, Warszawa 2001.

Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Kraków 2001.

Sobczak J., Mikołaj II. Ostatni car Rosji, Warszawa 2003.

Blecharczyk K., Rocznica Października: skąd się wzięli bolszewicy?

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie animacji i dołączonych do niej poleceń przygotowują notatkę lub prezentację będącą podsumowaniem lekcji.