Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Czy jestem uzależniony?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
7. Regulacja nerwowa. Uczeń:
11) wyjaśnia wpływ substancji psychoaktywnych, w tym dopalaczy, na funkcjonowanie organizmu;
Zakres rozszerzony
Cele kształcenia - wymagania ogólne
V. Pogłębianie znajomości uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń:
3) rozumie zagrożenia wynikające ze stosowania środków dopingujących i psychoaktywnych;
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
6) Regulacja nerwowa. Uczeń:
n) wyjaśnia wpływ substancji psychoaktywnych, w tym dopalaczy, na funkcjonowanie organizmu,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Dowiesz się, czym jest uzależnienie psychiczne i fizyczne.

  • Zapoznasz się z kwestionariuszami pozwalającymi na określenie stopnia uzależnienia od nikotyny i alkoholu.

  • Zrobisz test dr Kimberly Young, dotyczący uzależnienia od internetu.

  • Zapoznasz się z testem problemowego używania narkotyków.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • gra dydaktyczna;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu;

  • arkusze papieru, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
    – Czym jest uzależnienie psychiczne, a czym – fizyczne?
    – Jak można sprawdzić, czy jest się uzależnionym?

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią z sekcji „Przeczytaj”.

  2. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup opracowuje jedno zagadnienie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale.
    Grupa I – uzależnienie od nikotyny;
    Grupa II – uzależnienie od alkoholu;
    Grupa III – uzależnienie od internetu i gier komputerowych.
    Po opracowaniu zagadnień przez każdą z grup nauczyciel miesza uczniów tak, aby w każdym z nowych zespołów było przynajmniej dwóch przedstawicieli ze starej grupy. Każdy z uczniów przedstawia kolegom partię materiału, którą opracował wcześniej (uczenie się przez nauczanie innych).
    Nauczyciel prosi o wypisanie na małych kartkach pojęć, jakie uczniowie zapamiętali na dany temat. Grupy porządkują kartki w zbiory, wyszukując połączenia pomiędzy zapisanymi pojęciami. Grupy przyklejają kartki na arkuszu papieru A1, łączą strzałkami, rysują linie i dopisują nowe hasła, tworząc mapę myśli.
    Przedstawiciele grup omawiają swoje mapy myśli. Nauczyciel weryfikuje informacje, w razie potrzeby uzupełnia.

  3. Praca z multimedium („Gra edukacyjna”). Uczniowie indywidualnie wypełniają test problemowego używania narkotyków (polecenie nr 1). Chętni uczniowie dzielą się wynikami na forum klasy.

  4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, uwzględniając funkcję hemoglobiny i właściwości tlenku węgla, dlaczego dzieci matek palących w okresie ciąży są narażone na niedotlenienie, które powoduje zahamowanie ich rozwoju) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie rozwiązują test badający uzależnienie od internetu i gier komputerowych, zawarty w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się” oraz rozwiąż testy badające uzależnienie od nikotyny i alkoholu zawarte w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania gry edukacyjnej:

  • Nauczyciel może wykorzystać grę edukacyjną do podsumowania lekcji.

Sprawdź się