Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Marzec 1968 r.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia przyczyny wydarzeń z marca 1968 r.;

• wyjaśnia, dlaczego władzom komunistycznym zależało na stworzeniu konfliktu między robotnikami a środowiskami inteligencji;

• tłumaczy, czym była nagonka antysemicka i dlaczego w 1968 i 1969 r. Polskę opuściło kilkanaście tysięcy osób pochodzenia żydowskiego;

• porównuje wydarzenia z czerwca 1956 r. oraz marca 1968 r.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Marzec 1968 r.”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz tekstami źródłowymi w sekcji „Linia chronologiczna”.

2. Dwaj chętni lub wybrani uczniowie (albo dwie grupy liczące maksymalnie trzy osoby) przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz odpowiednich filmów z sekcji „Film + Sprawdź się”:

• grupa 1 – Napięcia w partii komunistycznej i krytyka Gomułki oraz Dziady Mickiewicza – zakazana sztuka (film: Protesty studenckie w 1968 r.),

• grupa 2 – Antysemicka nagonka i fala emigracji (film: Antysemicka nagonka).

Uczniowie mogą też korzystać z tekstów źródłowych będących częścią linii chronologicznej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat zajęć, ustala cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji (będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu).

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

2. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium. Uczniowie odczytują polecenie 2: „Wyjaśnij, na czym polegał wpływ wojny sześciodniowej na sytuację w Polsce w 1968 r.” i wykonują je w parach. Następnie wybrane osoby dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy, nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie tworzą czteroosobowe grupy (mogą to zrobić, odliczając do czterech). Nauczyciel odtwarza film o antysyjonistycznej nagonce w roku 1968, a następnie prosi, aby uczniowie w zespołach wykonali polecenie 3 – scharakteryzowali jej skutki dla polskiego społeczeństwa oraz kultury. Wskazana przez nauczyciela grupa prezentuje swoją propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o porównanie wystąpień społecznych z czerwca 1956 r. z tymi z marca 1968 r. Jakie różnice (a może podobieństwa) zauważają? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie zajęć i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel ocenia prezentacje przygotowane przez uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Poszukaj w swoim otoczeniu osób, które pamiętają wydarzenia z 1968 r., a być może znały osoby, które zostały zmuszone do opuszczenia wówczas Polski. Zbierz ich wspomnienia w formie notatki albo prezentacji.

Materiały pomocnicze:

Źródła do dziejów Polski w XIX i XX wieku. Wybór tekstów źródłowych, t. 5, 1945–1956, oprac. A. Koseski, J.R. Szaflik, R. Turkowski, Pułtusk 2004.

Źródła do dziejów Polski w XIX i XX wieku. Wybór tekstów źródłowych, t. 6, 1956–1989, cz. 1, oprac. A. Koseski, J.R. Szaflik, R. Turkowski, Pułtusk 2004.

Najnowsza historia Polski na tle międzynarodowym. Teksty źródłowe, wybór i oprac. Z.J. Michalski, M. Wilk, Łódź 2000.

Najnowsza historia polityczna Polski. Wybór źródeł, cz. 6, 1956–1970, oprac. W. Kozub‑Ciembroniewicz, J.M. Majchrowski, Kraków 1994.

Dzieje Żydów w Polsce 1944–1968. Teksty źródłowe, oprac. A. Cała, H. Datner‑Śpiewak, Warszawa 1997.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno linia chronologiczna, jak i filmy mogą być wykorzystane do lekcji powtórkowej poświęconej wystąpieniom społecznym w okresie PRL.