Autor: Tomasz Mazur

Temat: Kurs logiki: lekcja 34. Chwyty erystyczne. Cz. 2: argumentum ad ignorantiam i argumentum ad personam

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• posługuje się podstawowymi pojęciami logiki i wykorzystuje je w praktyce;

• rozpoznaje różne techniki prowadzenia sporów;

• odróżnia argumenty merytoryczne od chwytów erystycznych w dyskusji.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o sporządzenie listy cech, właściwości i informacji biograficznych dotyczących rozmówcy, które bywają wykorzystywane przeciw niemu w dyskusji.

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Komentuje odpowiedzi, naprowadzając jednocześnie klasę na problem tzw. wycieczek osobistych w rozmowach. Prosi uczniów o ocenę takich zabiegów.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Prowadzący komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

2. Nauczyciel dobiera uczniów w pary. Każda z nich ma za zadanie użyć narzędzi elektronicznych (komórka, tablet, komputer) w celu zrobienia przeglądu najrozmaitszych materiałów prasowych. Zadaniem każdej dwójki jest znalezienie przykładu argumentum ad ignorantiam lub argumentum ad personam, ale takiego, który jest ich zdaniem najsprytniej skonstruowany.

3. Prowadzący zajęcia prosi wybrane pary o przedstawienie swoich przykładów. Zadaniem klasy jest w pierwszej kolejności ocena, czy i jakiego błędu podany przykład jest reprezentacją. Następnie klasa głosuje na najsprytniejszy jej zdaniem przykład.

4. Nauczyciel komentuje przebieg i rezultat kolejnych prezentacji, przechodząc do rozmowy kierowanej, w której podejmuje temat niebezpieczeństwa i powszechności obu podanych w lekcji przykładów wybiegów erystycznych.

Praca domowa:

1. Zadaniem ucznia jest znalezienie w prasie dwóch doniosłych przypadków rozumowań, które mimo podobieństwa do któregoś z omawianych w e‑materiale wybiegów erystycznych są w rzeczywistości przykładem wyjątku.

Materiały pomocnicze:

• Witold Marciszewski (red.), Mała encyklopedia logiki, Wrocław 1970.

• Zielewska B., Dialog we współczesnej edukacji filozoficznej, Olsztyn 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.