Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Sz. Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób roztworzyć miedź, srebro i złoto?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Reakcje utleniania i redukcji. Uczeń:

6) przewiduje kierunek przebiegu reakcji utleniania‑redukcji na podstawie wartości potencjałów standardowych półogniw; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia różnice w reaktywności miedzi, srebra i złota;

• zapisuje równania reakcji chemicznych pomiędzy złotem a wodą królewską;

• zapisuje równania reakcji chemicznych miedzi i srebra z kwasami utleniającymi;

• korzystając z wirtualnego laboratorium, wykonuje eksperyment, w wyniku którego roztwarza miedź, srebro i złoto.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• praktyczna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• wirtualne laboratorium

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika bateria.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału. Następnie prosi chętnego ucznia o przeczytanie na głos tekstu we wprowadzeniu. Uczniowie dyskutują wraz z nauczycielem jakie jest rozwiązanie zagadki. Uczniowie zapisują swoje odpowiedzi na kartkach.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się wyjaśnić na czym polega roztwarzanie metali.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej układ okresowy pierwiastków chemicznych. Prosi uczniów o wskazanie 11. grupy układu okresowego. Uczniowie wymieniają pierwiastki znajdujące się w grupie 11. oraz wyjaśniają, jak zmieniają się właściwości pierwiastków w grupie na przykładzie reaktywności. Wyjaśniają to na podstawie potencjałów standardowych. Zaistniałe niezrozumiale kwestie wyjaśnia na forum klasy nauczyciel.

2. Nauczyciel omawia z uczniami reakcje kwasów utleniających z metalami grupy 11. W przypadku napotkania trudności uczniowie mogą wesprzeć się e‑materiałem w sekcji „przeczytaj”. Wyjaśnia jakie związki powstają. Omawia z uczniami, do którego stopnia utlenienia utleniają się metale i dlaczego złoto nie reaguje. Następnie omawia z uczniami reaktywność złota względem wody królewskiej. Uczniowie wykonują polecenie nr 1 zawarte w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”. Chętny uczeń zapisuje przebieg reakcji na tablicy. Inny chętny uczeń zapisuje przebieg reakcji miedzi z kwasem azotowym(V). Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność zapisu. Powrót do fazy wstępnej i ponowne zdefiniowanie roztwarzania i skorygowanie z wypowiedziami wcześniejszymi.

3. Nauczyciel poleca uczniom pracę w parach z wirtualnym laboratorium. Uczniowie przeprowadzają eksperyment porównując reaktywność miedziowców względem kwasu azotowego(V) o różnych stężeniach i wody królewskiej.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel pyta uczniów o rozwiązanie zagadki ze wstępu.

2. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% zaznaczają cenkami w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może zostać wykorzystane podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5–10% do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz cenki dla uczniów.