Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Specjacja sympatryczna

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest specjacja sympatryczna.

• Scharakteryzujesz bariery rozrodcze sprzyjające specjacji sympatrycznej.

• Wskażesz różnice pomiędzy specjacją allopatryczną a sympatryczną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• gra dydaktyczna;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o zdefiniowanie pojęcia specjacji i scharakteryzowanie jej rodzajów poznanych na poprzednich lekcjach, a także przypomnienie, jak powstają gatunki.

2. Nauczyciel prosi wskazaną (lub wybraną) osobę o odczytanie tematu e‑materiału: Specjacja sympatryczna oraz zapoznanie się uczniów z ilustracją okładkową. Następnie zadaje uczniom pytanie: „Jakie są kryteria podziału specjacji na allopatryczną i sympatryczną?”. Chętne osoby wypowiadają się.

3. Prowadzący lekcję informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie łączą się w czteroosobowe grupy. Ich zadaniem jest zapoznanie się z tekstem i materiałem ilustracyjnym w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału oraz utworzenie na ich podstawie, a także na podstawie własnej wiedzy i wyszukanych w internecie materiałów, tabeli porównawczej, uwzględniającej różne rodzaje specjacji i jej czynniki. Liderzy wybranych grup prezentują wyniki pracy.

2. Uczniowie tworzą na tablicy mapę myśli na temat specjacji sympatrycznej, na podstawie której wykonują notatkę na temat tego rodzaju specjacji w zeszycie.

3. Uczniowie w czteroosobowych grupach wykonują ćwiczenia od 4 do 7, a po upływie wyznaczonego czasu prezentują swoje rozwiązania, dyskutują nad pojawiającymi się rozbieżnościami i uzgadniają poprawne odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w grupach wykonują quiz w sekcji „Gra edukacyjna”. Każde poprawnie wykonane zadanie jest punktowane. Wygrywa grupa, która uzyska najwięcej punktów.

2. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenia 2 i 3 do gry edukacyjnej. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 3.

Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie interaktywne nr 8. Następnie wymyśl trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji, przygotowując podobne zadanie (typu „prawda/fałsz”) dla kolegi lub koleżanki.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania gry edukacyjnej:

Gra edukacyjna może również zostać wykorzystana w fazie realizacyjnej lekcji oraz na lekcji powtórzeniowej.