Dla nauczyciela

Autor: Paweł Kaniowski

Przedmiot: Filozofia

Temat: Poglądy Sokratesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Filozofia Sokratesa jako początki filozofii człowieka i etyki. Uczeń:
1) charakteryzuje filozofię Sokratesa w kontekście jego życia i postawy moralnej;
2) objaśnia koncepcję uprawiania filozofii poprzez autorefleksję lub samoświadomość (hasło „poznaj samego siebie”);
3) definiuje terminy: psychē, aretē, daimonion jako kluczowe terminy filozofii Sokratesa;
4) dyskutuje na temat „dlaczego ludzie postępują źle?”, przedstawiając tezę intelektualizmu etycznego oraz argumenty za i przeciw niemu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

  • Poznasz postać i myśl Sokratesa.

  • Opiszesz stosowane przez Sokratesa metody prowadzenia dyskusji.

  • Dowiesz się, jak Julian Tuwim przedstawił Sokratesa w swoim wierszu Sokrates tańczący.

  • Wyjaśnisz, czym – według Sokratesa – jest szczęście.

  • Przeanalizujesz, dlaczego pojawienie się Sokratesa było przełomem w dziejach filozofii starożytnej.

  • Przeanalizujesz wpływ Sokratesa i jego uczniów na rozwój filozofii europejskiej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;

  • rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych;

  • rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • esej filozoficzny;

  • praca z multimedium;

  • film;

  • audiobook.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Przed lekcją nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Poglądy Sokratesa”. Uczniowie mają za zadanie wykonać polecenie zawarte w sekcji „Przeczytaj”: Spróbuj zdefiniować, czym dla Sokratesa była cnota.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

  2. Prowadzący poleca wybranym uczniom, aby odczytali swoje odpowiedzi na Polecenie 1 zredagowane w ramach przygotowania do zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium nr 1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każdej z nich zadaje do opracowania części multimedium w sekcji „Audiobook”. Zespoły pracują według ustalonego porządku:
    — grupa 1: Polecenie 1,
    — grupa 2: Polecenie 2.
    Uczniowie przygotowują krótkie wystąpienia z syntezą przydzielonego materiału oraz odpowiedziami na zadane pytania. Po wyznaczonym czasie zespoły prezentują efekty swojej pracy.

  2. Praca z multimedium nr 2. Uczniowie dobierają się w pary. Na polecenie nauczyciela zapoznają się z wykładem dr. Tomasza Mazura zamieszczonym w sekcji „Film edukacyjny”. Następnie wykonują Polecenie 2 oraz Ćwiczenia od 1 do 4. Wskazane pary odczytują rozwiązania na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z filmem Filozofia sokratejska i posokratejska z sekcji „Film edukacyjny”. Następnie inicjuje dyskusję na temat Dlaczego pojawienie się Sokratesa było przełomem w dziejach filozofii starożytnej?

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

  1. Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Sokratesa: Strzeż się ludzi, którzy są pewni tego, że mają rację.

Materiały pomocnicze:

  • Krońska I., Sokrates, Warszawa 1964.

  • Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Film edukacyjny