Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Gospodarka Rzeczpospolitej w XVI i XVII wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje system gospodarczy w Rzeczypospolitej w XVI–XVII w. i wymienia, jakie były tego skutki.

• wskazuje najważniejsze produkty eksportowe Rzeczpospolitej i wyjaśnia, genezę określenia Rzeczpospolitej mianem spichlerza Europy.

• omawia problemy gospodarcze, z jakimi w XVI i XVII w. borykała się Rzeczpospolita.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy tematu oraz celów lekcji. Prowadzący przedstawia uczniom krótko planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu (będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu). Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranej osobie, aby przeczytała polecenie nr 3: „Wymień największe polskie porty zbożowe” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w mapie. Wybrana dwójka uczniowska przedstawia odpowiedź. Uczniowie wskazują również rzeki, którymi spławiano zboże w Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVI wieku.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel czyta treść polecenia nr 4 („Wymień inne niż zboże towary, które w XVI i XVII wieku produkowała i eksportowała Rzeczpospolita”) znajdujące się pod drugim z zamieszczonych filmów. Prosi uczniów, aby nadal pracując w parach, przygotowali rozwiązanie na podstawie materiału, który zaraz zostanie odtworzony. Po emisji filmu oraz ustalonym czasie wybrana para prezentuje swoją odpowiedź, pozostali uczniowie odnoszą się do niej.

4. Prowadzący, nawiązując do polecenia nr 5, prosi uczniów, aby wskazali problemy gospodarcze, z jakimi w XVII w. borykała się Rzeczpospolita. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, wybrany uczeń może je zapisywać na tablicy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Gospodarka Rzeczypospolitej XVI–XVII w.” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie.

2. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. Zapoznaj się z pierwszym z filmów z sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

E. Kizik, T. Jurek, Historia Polski do 1572, Warszawa 2019.

Wiek XVI w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997.

Polska w epoce Odrodzenia. Państwo, Społeczeństwo, Kultura., red. A. Wyczański, Warszawa 1986.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z mapą interaktywną i filmami, aby przygotować się do późniejszej pracy.