Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Literatura i kultura w tekstach publicystycznych Stefana Żeromskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • omawia tematykę poruszaną przez Żeromskiego w jego publicystyce;

  • charakteryzuje problematykę poruszoną w eseju Snobizm i postęp;

  • formułuje cechy stylu publicystycznego Stefana Żeromskiego;

  • redaguje notatkę syntetyzującą dotyczącą literatury i kultury w publicystyce Żeromskiego;

  • określa stosunek pisarza do tradycji literackiej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i ustala cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

  2. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują odpowiedzi na pytania:
    - Jaka tematyka była poruszana przez Żeromskiego w jego publicystyce?
    - Jaką problematykę porusza esej Snobizm i postęp?

Faza realizacyjna:

  1. Uczestnicy lekcji zapoznają się z prezentacją multimedialną, następnie charakteryzują w parach tematykę pism publicystycznych Stefana Żeromskiego.

  2. Uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób literatura i kultura odzwierciedlone są w publicystyce Żeromskiego. Następnie formułują cechy stylu publicystycznego Stefana Żeromskiego (w formie mapy myśli).

  3. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je w większych grupach, przygotowując spójną argumentację, którą zaprezentują na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie zadań.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie, pod kierunkiem nauczyciela, tworzą notatki syntetyzujące na temat literatury i kultury w publicystyce Żeromskiego. Chętne osoby odczytują swoje prace.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Na podstawie opinii Stefana Żeromskiego o twórczości Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza i Josepha Conrada określ stosunek pisarza do tradycji literackiej.

Materiały pomocnicze:

  • Barbara Kryda, „Snobizm i postęp” Stefana Żeromskiego po 55 latach, w: Glosariusz od Młodej Polski do współczesności. Materiały do kształcenia literackiego w szkole średniej, pod red. T. Patrzałka, Wrocław‑Warszawa‑Kraków 1991.

  • Stefan Żeromski, Snobizm i postęp oraz inne wybrane utwory publicystyczne, 2003.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się