Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Jak poruszyć roślinę? Powtórzenie wiadomości o ruchach roślin

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz rodzaje ruchów wykonywanych przez rośliny.

• Porównasz ze sobą tropizmy, nastie oraz ruchy autonomiczne.

• Podasz przykłady gatunków roślin, u których występują poszczególne rodzaje ruchów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• prezentacja;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół otrzymuje zagadnienia do opracowania:
   – grupa I – tropizmy;
   – grupa II – nastie;
   – grupa III – taksje;
   – grupa IV – ruchy mechaniczne.
   Uczniowie wyszukują informacje oraz materiały (np. filmy), które wykorzystają podczas prezentacji.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy lub za pomocą rzutnika zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje burzę mózgów, zadając pytanie: „Czy jeden rodzaj ruchów roślin może współwystępować u danego gatunku z innymi typami ruchów?”.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, sformułowali wyjaśnienie, jakie inne bodźce, oprócz światła i temperatury, mają wpływ na ruch rośliny, i opisali ich znaczenie (polecenie nr 2). Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

3. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 1 (w którym mają za zadanie wymienić podobieństwa i różnice w mechanizmach fototropizmu, fotonastii i fototaksji). Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie, zwracając uwagę na poprawność budowania przez uczniów pełnych zdań porównawczych.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (dotyczące czynnika, który wywołał ruch pędu sosny nadmorskiej na przedstawionym filmie), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

5. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (dotyczące fototropizmu liści eukaliptusa), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:

• Symulację interaktywną można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.