Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Jak wykryć białka?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIX. Białka. Uczeń:

4) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i reakcja ksantoproteinowa).

Zakres rozszerzony

XIX. Białka. Uczeń:

4) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i reakcja ksantoproteinowa).

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

16) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie obecności wiązań peptydowych w analizowanym związku (reakcja biuretowa).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia metody wykrywania białek;

• porównuje metody wykrywania białek pod względem użytych substratów i otrzymanych produktów;

• planuje doświadczenie, w którym wykrywa białko.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• grafika interaktywna;

• burza mózgów;

• z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja – nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, zadając uczniom pytanie: Dlaczego takie istotne dla nauki jest wykrywanie białek?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół białek. Uczniowie przypominają na forum klasy, co to za związki chemiczne i czym się charakteryzują.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje pytanie: Za pomocą jakich reakcji możemy wykryć białka? Uczniowie, nie zaglądając do e‑materiału ani do podręczników, sami próbują odpowiedzieć na to pytanie. Po odpowiedziach, prowadzący na rzutniku multimedialnym wyświetla prezentację na temat reakcji biuretowej, ksantoproteinowej, cystynowej i ninhydrynowej. Omawia każdą z nich. Wyjaśnia niezrozumiałe kwestie podczas udzielania odpowiedzi na dodatkowe pytania uczniów.

2. Uczniowie samodzielnie w sekcji „Przeczytaj” oglądają film pt. „Wykrywanie obecności białka w produktach spożywczych”. Następnie uzupełniają elektroniczny dzienniczek, zamieszczony pod filmem. Wyniki są sprawdzane na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

3. Eksperyment chemiczny – „Reakcja ksantoproteinowa”. Nauczyciel dzieli losowo klasę na grupy, rozdaje karty pracy. Uczniowie planują eksperyment, dobierając odpowiednie szkło, sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki chemiczne, a następnie tworzą instrukcję wykonania eksperymentu. Chętna osoba odczytuje potrzebne informacje dotyczące przebiegu eksperymentu na forum klasy, a nauczyciel wraz z resztą klasy weryfikują je pod kątem poprawności. Uczniowie samodzielnie formułują pytanie badawcze i hipotezę, wykonują kolejno czynności podane w instrukcji (patrz materiały pomocnicze), obserwują zmiany podczas eksperymentu, zapisują równania reakcji chemicznych, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Następuje weryfikacja pod względem merytorycznym zaprezentowanych przez liderów grup efektów pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wyjaśnia ewentualnie zaistniałe niezrozumiałe kwestie.

4. W ramach podsumowania uczniowie w parach analizują grafiki interaktywne, a następnie wykonują załączone do medium dwa ćwiczenia. Chętne osoby podają ich rozwiązania na forum klasy. Reszta klasy sprawdza, czy ma tak samo, i czy dany uczeń wykonał ćwiczenie poprawnie. Prowadzący czuwa nad przebiegiem pracy, koryguje ewentualne błędy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel rozdaje kartki czerwone i zielone, następnie prosi o podniesienie kartek zielonych przez osoby, które nie mają żadnych wątpliwości związanych z dzisiejszym tematem lekcji, czerwonych przez osoby, które nie wszystko zrozumiały.

3. Prowadzący prosi, aby na czerwonych kartkach uczniowie napisali, z czym mieli problemy, a następnie przykleili je do kosza. Na zielonych piszą z kolei to, co ich zainteresowało i również przyklejają je do walizeczki (kosz i walizeczka wiszą na tablicy).

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia zawarte w zestawie ćwiczeń.

Materiały pomocnicze:

1. Karta pracy ucznia:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana jako pomoc podczas przygotowywania się do lekcji o temacie „Jak wykryć białka?” oraz do sprawdzianu.