Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Z jakich elementów składają się kryształy jonowe i jonowo‑kowalencyjne?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• porównuje budowę kryształów jonowych i jonowo‑kowalencyjnych;

• ocenia, jaki typ kryształu tworzy dany związek chemiczny;

• proponuje budowę kryształów jonowych i jonowo‑kowalencyjnych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• mapa myśli;

• analiza teskstu źródlowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania, zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Czym pod względem chemicznym różnią się kryształy cyrkonu i diamentu? Jaka jest  budowa ich sieci krystalicznych? Z jakich indywiduów chemicznych składają się diament i cyrkon?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęć „kryształy jonowe” i „kryształy jonowo‑kowalencyjne”. Dwóch moderatorów zapisuje oba pojęcia na tablicy – mapa myśli. Uczniowie podają skojarzenia z tymi pojęciami, które są kolejno dopisywane do nich.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy zadaniowe:

• I grupa – kryształy jonowe: budowa, przykłady, właściwości;

• II grupa – kryształy jonowo‑kowalencyjne: budowa, przykłady, właściwości. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela arkusze papieru i mazaki, opracowuje swoje zagadnienie w oparciu o dostępne źródła informacji, w tym e‑materiał. Uczniowie mogą posiłkować się też animacjami 3D zawartymi w e‑materiale. Po wykonaniu pracy, liderzy grup, z wykorzystaniem techniki gadająca ściana, omawiają wytwory prac uczniowskich. Pozostałe osoby z innych grup mogą uzupełniać wiadomości, włączając się do dyskusji.

• Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

2. Powrót do mapy myśli z fazy wstępnej i jej dopełnienie – uczniowie generują różne skojarzenia, a moderatorzy dopisują je do wskazanych pojęć. Uczniowie przepisują do zeszytu.

3. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zawarte w e‑materiale, sprawdzając swoją wiedzę.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Czym charakteryzują się kryształy jonowe?

• Czym różnią się kryształy jonowo‑kowalencyjne od kryształów jonowych?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się dziś nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi, aby uczniowie postarali się znaleźć w dostępnych źródłach informacji inne przykłady związków tworzących kryształy jonowe i kryształy jonowo‑kowalencyjne.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Model 3D struktury krystalicznej kryształów jonowych i jonowo‑kowalencyjnych może być wykorzystany jako pomoc w omawianiu treści oraz podczas przygotowywania się do zajęć przez uczniów, a także podczas przygotowywania się do sprawdzianu. Może być również wykorzystany przy porównywaniu modeli innych kryształów.

Materiały pomocnicze:

1. Arkusze papieru, mazaki, glutaki;

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym charakteryzują się kryształy jonowe?

• Czym różnią się kryształy jonowo‑kowalencyjne od kryształów jonowych?