Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Z jakich elementów składają się kryształy jonowe i jonowo‑kowalencyjne?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy i rozszerzony
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
porównuje budowę kryształów jonowych i jonowo‑kowalencyjnych;
ocenia, jaki typ kryształu tworzy dany związek chemiczny;
proponuje budowę kryształów jonowych i jonowo‑kowalencyjnych.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
mapa myśli;
analiza teskstu źródlowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika gadająca ściana;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania, zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Czym pod względem chemicznym różnią się kryształy cyrkonu i diamentu? Jaka jest budowa ich sieci krystalicznych? Z jakich indywiduów chemicznych składają się diament i cyrkon?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele, które uczniowie zapisują w portfolio.
Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęć „kryształy jonowe” i „kryształy jonowo‑kowalencyjne”. Dwóch moderatorów zapisuje oba pojęcia na tablicy – mapa myśli. Uczniowie podają skojarzenia z tymi pojęciami, które są kolejno dopisywane do nich.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy zadaniowe:
I grupa – kryształy jonowe: budowa, przykłady, właściwości;
II grupa – kryształy jonowo‑kowalencyjne: budowa, przykłady, właściwości. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela arkusze papieru i mazaki, opracowuje swoje zagadnienie w oparciu o dostępne źródła informacji, w tym e‑materiał. Uczniowie mogą posiłkować się też animacjami 3D zawartymi w e‑materiale. Po wykonaniu pracy, liderzy grup, z wykorzystaniem techniki gadająca ściana, omawiają wytwory prac uczniowskich. Pozostałe osoby z innych grup mogą uzupełniać wiadomości, włączając się do dyskusji.
Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.
Powrót do mapy myśli z fazy wstępnej i jej dopełnienie – uczniowie generują różne skojarzenia, a moderatorzy dopisują je do wskazanych pojęć. Uczniowie przepisują do zeszytu.
Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zawarte w e‑materiale, sprawdzając swoją wiedzę.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:
Czym charakteryzują się kryształy jonowe?
Czym różnią się kryształy jonowo‑kowalencyjne od kryształów jonowych?
Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się dziś nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudności...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi, aby uczniowie postarali się znaleźć w dostępnych źródłach informacji inne przykłady związków tworzących kryształy jonowe i kryształy jonowo‑kowalencyjne.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Model 3D struktury krystalicznej kryształów jonowych i jonowo‑kowalencyjnych może być wykorzystany jako pomoc w omawianiu treści oraz podczas przygotowywania się do zajęć przez uczniów, a także podczas przygotowywania się do sprawdzianu. Może być również wykorzystany przy porównywaniu modeli innych kryształów.
Materiały pomocnicze:
Arkusze papieru, mazaki, glutaki;
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Czym charakteryzują się kryształy jonowe?
Czym różnią się kryształy jonowo‑kowalencyjne od kryształów jonowych?