Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Jak Bolesław Leśmian opisuje miłość? W malinowym chruśniaku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dokona analizy i interpretacji wiersza Bolesława Leśmiana W malinowym chruśniaku.

• wyjaśni funkcję środków artystycznego wyrazu w utworze Leśmiana;

• omówi cechy typowe dla poetyki Leśmiana.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• plakat.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Następnie prosi, by uczniowie przygotowali – każdy indywidualnie – mapę myśli, której główne hasło brzmi: poezja miłosna. Wybrana osoba lub ochotnik przedstawia wynik swojej pracy.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie chętna osoba głośno odczytuje wiersz W malinowym chruśniaku.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę z uczniami o tym, jakie cechy poezji Leśmiana sprawiają, że może ona trafiać do współczesnych odbiorców i być np. wykorzystywana jako teksty piosenek. Można poruszyć zagadnienia atrakcyjności brzmieniowej, regularnej rytmiki, satysfakcji intelektualnej i estetycznej w zetknięciu z inwencją słowotwórczą Leśmiana i jego kreacyjnym podejściem do składni.
   Jeżeli pojawią się głosy argumentujące, że poezja Leśmiana jest nieatrakcyjna dla współczesnego odbiorcy (z powodu np. staroświeckiego słownictwa, ostentacyjnej emocjonalności, niecodziennej składni, elementów spekulatywnych itp.) warto i je przedyskutować.

3. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Zadaniem każdego zespołu, przy współpracy z nauczycielem, jest przygotowanie plakatu, na którym zostaną zamieszczone następujące informacje dotyczące utworu W malinowym chruśniaku:
   - tytuł i autor wiersza,
   - określenie sytuacji lirycznej,
   - omówienie nastroju wiersza,
   - wyjaśnienie funkcji środków artystycznego wyrazu w utworze Leśmiana,
   - wskazanie motywu biblijnego,
   - omówienie podmiotu lirycznego,
   - wskazanie w wierszu cech erotyku,
   - rola natury.
   Uczniowie, wykonując plakat, bazują również na ćwiczeniach z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. W fazie podsumowującej nauczyciel prezentuję grafikę interaktywną. Uczniowie w parach wyjaśniają symbolikę malin zawartą w utworze W malinowym chruśniaku. Wynotowują najważniejsze kwestie dotyczące znaczenia tych owoców w wierszu Leśmiana.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Zadanie dodatkowe, dla chętnych:
   Wysłuchaj utworu Marka Grechuty W malinowym chruśniaku i zastanów się, w jaki sposób za pomocą środków muzycznych uzyskano efekt ekspresji emocji.

2. Znajdź obraz lub grafikę, które mogłyby posłużyć za ilustrację do sytuacji lirycznej ukazanej w analizowanym wierszu Bolesława Leśmiana. Uzasadnij w 4‑5 zdaniach swój wybór.

Materiały pomocnicze:

• Teresa Skubalanka, U źródeł stylu erotyków Leśmiana, [w:] Studia o Leśmianie, red. Janusz Sławiński, Michał Głowiński, Warszawa 1971.

• Janda K., Grechuta M., W malinowym chruśniaku, Muza 1984.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.