Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Granica Zofii Nałkowskiej – wprowadzenie w problematykę utworu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omówi problematykę początkowych fragmentów Granicy Zofii Nałkowskiej;

• wyjaśni przyczyny i konsekwencje rozpoczęcia przez Zofię Nałkowską utworu od końca;

• zanalizuje zależność sposobu postrzegania świata od miejsca, z którego się patrzy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel zapowiada element przyszłych zajęć. Wyjaśnia, że w powieści wielokrotnie pojawiają się stwierdzenia, że ważny jest osąd społeczny, jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie my, a moralność jest wynikiem życia w społeczeństwie i poza społeczeństwem jej nie ma. Prosi uczniów o przygotowanie argumentów do dyskusji w tym temacie.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i wraz z nimi ustala cele zajęć i kryteria sukcesu. Następnie udostępnia uczniom e‑materiał. Uczniowie zapoznają się z zawartością sekcji „Przeczytaj” i „Audiobook”.

2. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują polecenia 1–2 z sekcji „Audiobook”, następnie porównują odpowiedzi z sąsiednią parą.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie wykonują polecenie 1 z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Następnie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, nauczyciel komentuje.

2. Zasadnicza część tej fazy lekcji ma formę dyskusji: jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie my, a moralność jest wynikiem życia w społeczeństwie i poza społeczeństwem jej nie ma. Uczniowie, zachowując zasady kulturalnej dyskusji, rozpoczynają wymianę argumentów. Nauczyciel moderuje przebieg dyskusji i czuwa nad tym, żeby prezentowane argumenty miały uzasadnienie w tekście powieści oraz w sytuacjach życiowych.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące:
   - O czym jest pierwszy rozdział Granicy Zofii Nałkowskiej?
   - Czym jest relatywizm moralny?
   - Na czym polega inwersja fabularna?

2. Uczniowie wraz z nauczycielem krótko omawiają spełnienie kryteriów sukcesu zajęć.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie 2 z sekcji multimedialnej: W prezentacji została sformułowana teza, że wszystko jest względne, a próba jakiejkolwiek oceny moralnej, zarówno zewnętrznej, przez otoczenie, „od strony […] ulicy”, jak i wewnętrznej, „od strony siebie”, zdaje się z góry skazana na porażkę. Czy zgadzasz się z tym stanowiskiem? Sformułuj dwa argumenty za lub przeciw.

Materiały pomocnicze:

• Lucyna Marzec, Spór o „Granicę” Zofii Nałkowskiej, Poznań 2019.

• Ewa Frąckowiak, O poszukiwaniu światopoglądu: interpretacja „Granicy” Zofii Nałkowskiej, „Pamiętnik Literacki” 1973, nr 1, t. 64

Wskazówki metodyczne

• Materiał z sekcji multimedialnej uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowań do lekcji powtórkowej na temat Granicy Zofii Nałkowskiej.