Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Utwory Zapolskiej i Moliera jako dramaty rodzinne

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • na podstawie utworów i tekstów krytycznoliterackich określi, jak wyglądało życie rodzinne w domach Harpagona i Anieli Dulskiej;

  • porówna obydwa utwory pod kątem podobieństw i różnic w funkcjonowaniu rodziny;

  • dowie się, jak zmieniały się funkcje rodziny w kontekście przemian społeczno‑gospodarczych na przestrzeni wieków;

  • pozna podstawowe funkcje rodziny według współczesnych badaczy.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • praca z tekstem;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie prowadzą dyskusję na temat rodziny: czym jest, jakie są jej charakterystyczne cechy, w jaki sposób pokazywana jest rodzina w literaturze i kulturze. Nauczyciel czuwa nad porządkiem dyskusji.

  2. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel na podstawie tekstu w sekcji „Wprowadzenie” i „Przeczytaj” w e‑materiale rozmawia z uczniami o aspekcie rodziny w utworach Zapolskiej i Moliera. Prosi, by zaprezentowali co najmniej dwa fragmenty z Moralności pani Dulskiej oraz Skąpca pokazujące model rodziny opisany przez autorów (na podstawie dostępnych lektur online lub przyniesionych przez uczniów na zajęcia). Wykonują również ćwiczenie 4 z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną. Następnie w parach wypisują funkcje wypełniane przez rodzinę Harpagona i rodzinę Dulskiej. Porównują obie listy. Uzasadniają różnice między nimi w odniesieniu do warunków ekonomicznych i społeczno‑obyczajowych, w jakich żyły obie te rodziny.

  3. Nauczyciel wskazuje ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” do wykonania przez uczniów (w zależności od czasu, który pozostał).

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. W prezentacji w e‑materiale zaprezentowano dziewięć współcześnie definiowanych funkcji rodziny: prokreacyjną, seksualną, ekonomiczną, opiekuńczą, socjalizacyjną, emocjonalną, stratyfikacyjną, kontrolną oraz rekreacyjną. Przeanalizuj pod tym kątem obie rodziny przedstawione w dramatach Moliera i Zapolskiej i odpowiedz na pytanie: które z funkcji wymienionych w galerii były wypełniane przez:
    Rodzinę Harpagona,
    Rodzinę Dulskich,
    a które nie? Uzasadnij swą odpowiedź, odnosząc się bezpośrednio do utworów.

Materiały pomocnicze:

  • Wojciech Baluch, Rodzina w przebudowie, Kraków 2012.

  • Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny, red. A. Błasiak i E. Dybowska, Kraków 2010.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się