Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Kultura rycerska w czasach średniowiecza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • stworzy mapę myśli, w której zgromadzi słownictwo potrzebne do omówienia cech kultury rycerskiej;

  • opisze wartości i wzorce zachowania charakterystyczne dla rycerstwa;

  • opisze ceremoniał pasowania na rycerza;

  • zbierze argumenty i uzasadni, że ceremonia pasowania na rycerza miała charakter świecki, jak i religijny;

  • wyjaśni, na czym polegała rytualizacja sfer życia społecznego stanu rycerskiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel pyta uczniów o skojarzenia ze słowem rycerz oraz kultura rycerska. Uczniowie tworzą na tablicy mapę myśli wokół tych haseł.

  2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje zdobyte w ten sposób wiadomości.

Faza realizacyjna:

  1. Zasadnicza część zajęć odbywa się w formie burzy mózgów. Nauczyciel prowadzi dyskusję, zadaje pytania, komentuje odpowiedzi uczniów oraz włącza się do rozmowy. Celem wymiany zdań jest zrozumienie zjawiska kultury rycerskiej w czasach średniowiecza. Dobór pytań dostosowywany jest do dynamiki dyskusji. Mogą wśród nich znaleźć się następujące:
    • Jaka jest geneza rycerstwa?
    • Jakie są wartości istotne w kulturze rycerskiej?
    • W czym przejawiała się rycerska duma?
    • Jaki jest związek pojedynków z kulturą rycerską?

  2. Aby podsumować wiedzę dotyczącą kultury rycerskiej, uczniowie zapoznają się z filmem Pasowanie rycerskie. Następnie opisują ceremoniał pasowania na średniowiecznego rycerza.

  3. Uczniowie dobierają się w pary i uzasadniają, że ceremonia pasowania na rycerza miała zarówno charakter świecki, jak i religijny.

  4. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli uczniów na 3 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Podsumowanie lekcji może stanowić dyskusja i dobór argumentów do stwierdzenia:
    „Wszystkie sfery ich (rycerzy) życia społecznego są ściśle regulowane i poddane skrajnej rytualizacji”.

Praca domowa:

  1. Zadanie domowe z e‑materiału: Opisz obraz angielskiego malarza Edmunda Leightona zatytułowany God Speed (Szczęść, Boże). Omów kompozycję i kolorystykę płótna, przeanalizuj poszczególne motywy. Zwróć uwagę na scenerię, w której rozgrywa się wydarzenie.

Materiały pomocnicze:

  • Jacques Le Goff, W kręgu codzienności. Człowiek średniowiecza, tłum. M. Radożycka‑Paoletti, Warszawa 2000.

  • Aron Guriewicz, Jednostka w dziejach Europy (Średniowiecze), przeł. Z. Dobrzyniecki, Gdańsk‑Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja TED” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się