Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Norma prawna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Prawo w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

1) wyjaśnia, czym różnią się normy prawne od innych typów norm; wymienia podstawowe zasady prawa (prawo nie działa wstecz, domniemanie niewinności, nie ma winy bez prawa, nieznajomość prawa szkodzi) i wyjaśnia konsekwencje ich łamania.

Zakres rozszerzony

XI. System prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

1) rozróżnia źródła, z których wywodzą się normy w różnych systemach prawnych (prawo: zwyczajowe, precedensowe, religijne, pozytywne).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest norma prawna i co odróżnia ją od przepisu prawnego;

• rozważa wyjątkowość normy prawnej na tle innych norm społecznych oraz ich wzajemne relacje;

• charakteryzuje elementy normy prawnej oraz różne rodzaje norm prawnych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rybi szkielet;

• analiza materiałów źródłowych;

• rozwiązywanie ćwiczeń interaktywnych;

• spektrum.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel rysuje na tablicy szkielet ryby, w jej „głowie” umieszczając tekst „Rodzaje norm społecznych”. Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje propozycje rodzajów norm społecznych, a nauczyciel notuje je wzdłuż grubszych „ości” rybiego szkieletu. Uczniowie podają również przykłady wymienionych rodzajów norm, które nauczyciel umieszcza przy mniejszych „ościach” rybiego szkieletu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się ze schematem, a następnie w parach odpowiadają na pytania. Chętne lub wybrane osoby przedstawiają swoje odpowiedzi.

2. Uczniowie wysłuchują kolejnych stwierdzeń przedstawianych przez nauczyciela i określają, poprzez ustawienie się w pobliżu kartek ze słowami „TAK” lub „NIE” wywieszonych na przeciwległych końcach sali, czy zgadzają się, czy też nie z danym stwierdzeniem. Osoby, które nie mają zdania lub są niezdecydowane, mogą zająć miejsce pośrodku sali. Gdy wszyscy uczniowie zajmą miejsca, chętni/wybrani uczniowie uzasadniają swoje wybory. Można również przeprowadzić krótką dyskusję na dany temat. Uczniowie, którzy w czasie dyskusji zmienią zdanie, mogą zmienić także miejsce ustawienia na sali. Wówczas warto ich zapytać, co wpłynęło na zmianę zdania. Po zakończeniu wymiany poglądów przez uczniów nauczyciel może uzupełnić lub podsumować dane zagadnienie, jeśli nie zostało wyczerpane. Następnie prezentowane jest kolejne stwierdzenie, a uczestnicy po raz kolejny zmieniają miejsce. Stwierdzenia:

• Normy prawne powinny wiernie odzwierciedlać pozostałe normy społeczne obowiązujące w danej zbiorowości.

• Prawo powinno regulować jak najwięcej aspektów życia społecznego, żeby zawsze było wiadomo jednoznacznie, jak trzeba się zachować.

• Twarde prawo, ale prawo. Sądy nie powinny uwzględniać żadnych wyjątkowych okoliczności dotyczących sprawcy ani czynu, jakiego się dopuścił, tylko bezwzględnie stosować obowiązujące prawo, choćby najsurowsze.

• To słuszne, że „Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności”.

• Sankcja przewidziana w przepisie „Kto publicznie znieważa Naród lub Rzeczpospolitą Polską, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3” jest zbyt surowa.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenia interaktywne. Po upływie wyznaczonego czasu chętni/wybrani uczniowie przedstawiają swoje rozwiązania.

Praca domowa:

Czy człowiek powinien zawsze podporządkowywać się normom prawnym? Rozważ argumenty przemawiające za bezwzględnym przestrzeganiem prawa i okoliczności, w których można usprawiedliwić odstąpienie od tej zasady.

Materiały pomocnicze:

Ustawa z dnia 20 maja 1917 r. Kodeks wykroczeń, prawo.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, prawo.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, prawo.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, prawo.sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, prawo.sejm.gov.pl.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, prawo.sejm.gov.pl.

Zbigniew Stawrowski, Klaps to obowiązek rodziców, rp.pl.

Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, orzeczenia.wroclaw.so.gov.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może posłużyć do uporządkowania wiedzy i powtórzenia wiadomości.