Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Wojna polsko‑bolszewicka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia genezę wojny polsko‑bolszewickiej;

• ocenia znaczenie wojny polsko‑bolszewickiej dla kształtowania się granicy wschodniej II Rzeczypospolitej;

• opisuje symboliczne znaczenie cudu nad Wisłą.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wojna polsko‑bolszewicka”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz nagraniami filmowymi w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Prowadzący poleca uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz obejrzanych filmów.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć. Omówienie planowanego przebiegu zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji. Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.

3. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni przypomnieć m.in. o rewolucji w Rosji, zakończeniu I wojny światowej i zawarciu przez Rosję separatystycznego pokoju w Brześciu, bolszewickiej ideologii podboju europejskich państw i przekształcenia ich w republiki sowieckie.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Animacja”). Wybrana osoba czyta polecenie nr 2: „Opisz ostatnią fazę bitwy warszawskiej”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenie, wymieniając czynniki, które zdecydowały o wygranej Polaków.

3. Praca z drugim multimedium („Mapa interaktywna”). Tym razem uczniowie w parach zapoznają się z mapą i następnie wykonują polecenie nr 2, przedstawiając przebieg i skutki wojny polsko bolszewickiej. Wybrana osoba z dwójki uczniowskiej (ochotnik lub wskazany uczeń) prezentuje odpowiedź, wykorzystując mapę. Pozostali uczniowie mogą się do niego odnosić, uzupełniając wypowiedź o istotne ich zdaniem informacje.

4. Nauczyciel, nawiązując do polecenia nr 2, prosi, aby uczniowie ocenili, czy linia Curzona była korzystna dla strony polskiej, czy bolszewickiej. Uczniowie zgłaszają swoje opinie wraz z uzasadnieniem.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniowskich grup oraz prezentacji przedstawionej na początku fazy realizacyjnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wróć do materiałów filmowych z sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocznicze:

1920. Wojna o Polskę, red. A. Knyt, Warszawa 2010.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1914–1945, Warszawa 2003.

T. Grzegorczyk, Wyprawa kijowska, Toruń 2014.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy.