Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: Filozofia

Temat: Czytanie Poetyki Arystotelesa – główne problemy teorii poezji

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji. Uczeń:

• objaśnia pojęcie sztuki jako umiejętności wytwarzania czegoś według reguł;

• objaśnia arystotelesowskie pojęcie poezji;

• wyjaśnia pojęcia mimēsis i katharsis.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli;

• praca z materiałami multimedialnymi.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w emateriale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Rozmowa kierowana. Nauczyciel pyta uczniów, czym jest sztuka. Prosi o podanie różnych skojarzeń z tym słowem. Efektem tej części lekcji powinno być sformułowanie definicji sztuki, z uwzględnieniem rozumienia jej jako umiejętności wytwarzania czegoś według reguł.

3. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na istnienie różnych gatunków literackich i zadaje uczniom pytanie: Co to jest poezja?

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią bloku tekstowego. Wspólne omówienie przedstawionych przez Arystotelesa pojęć.

2. Tworzenie mapy myśli. Uczniowie pracują w parach i na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” oraz materiałów źródłowych sporządzają mapę myśli prezentującą główne pojęcia Poetyki Arystotelesa.

3. Wybrani uczniowie prezentują swoją mapę myśli. Nauczyciel koryguje i uzupełnia informacje.

4. Realizacja zadań interaktywnych z e‑materiału wskazanych przez nauczyciela.

Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.

• Czym jest poezja dla Arystotelesa?

• Na czym polega naśladowanie w poezji?

• Co jest celem poezji?

Praca domowa

Zastanów się i napisz własnymi słowami odpowiedź na pytanie: Dlaczego według Arystotelesa poezja jest bardziej filozoficzna niż historia?

Materiały pomocnicze:

• Robert K. Zawadzki, Racjonalne i nieracjonalne zasady poezji u Horacego i Arystotelesa, „Collectanea Philologica” 2009, vol. 9, s. 155‑167.

• Cezary Zalewski, Niemożliwa „katharsis”: Roman Ingarden i Paul Ricoeur czytają „Poetykę” Arystotelesa, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2010, nr 4, s. 207‑220.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać mechanizm mapy myśli do pracy grupowej metodą śniegowej kuli. Uczniowie uzupełniają mapę myśli początkowo indywidualnie, potem łączą się w pary, by porównać swoje odpowiedzi. Następnie dyskutują w grupach 4‑osobowych, 8‑osobowych itd. Pod koniec pracy powstaje jedna wersja mapy myśli, wspólna dla całej klasy.