Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Filozofia dialogu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zapoznasz się z genezą i rozwojem filozofii dialogu.

• Dowiesz się, na czym polega „nowe myślenie” w filozofii spotkania.

• Określisz przedmiot krytyki formułowanej przez filozofów dialogu.

• Wskażesz podstawowe kategorie filozofii dialogu.

• Określisz warunki relacji Ja‑Ty w filozofii dialogu.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach;

• umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• film.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny” i przygotowanie odpowiedzi do polecenia nr 1: Wysłuchaj wykładu prof. Tadeusza Gadacza. Odpowiedz na pytanie, jakie były przyczyny powstania filozofii dialogu.

Faza wprowadzająca:

1. Ochotnicy prezentują przygotowane w domach odpowiedzi na forum klasy. Jeżeli jest to konieczne, nauczyciel uzupełnia odpowiedzi uczniów.

2. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Rybi szkielet. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą rybiego szkieletu, opracowując temat: Co powinniśmy zrobić, aby nie uprzedmiotowić drugiego człowieka?.
   Nauczyciel rysuje na tablicy uproszczony szkielet ryby i w razie potrzeby wyjaśnia metodę. W głowie ryby umieszcza problem do przeanalizowania. Następnie uczniowie zgłaszają podstawowe czynniki, które ich zdaniem wpływają na przedstawioną sytuację. Uczniowie zgłaszający poszczególne czynniki muszą je uzasadnić. Następnie uczniowie uzupełniają mniejsze ości szkieletu, podając, w jaki sposób i w jakim stopniu na sytuację mogą mieć wpływ mniejsze elementy. Na koniec chętni uczniowie formułują wnioski na podstawie zebranych pomysłów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel odczytuje polecenia:
   – Jakie tematy poruszał Franz Rosenzweig w swojej książce Gwiazda zbawienia?
   – Na czym skupia się etyka odpowiedzialności Emmanuela Lévinasa?
   – Które z elementów filozofii dialogu są wspólne dla myślicieli katolickich, protestanckich i żydowskich?
   Uczniowie przygotowują odpowiedzi w parach na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją. Jeżeli stan przygotowania uczniów jest niewystarczający, nauczyciel wyświetla film. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązania i spostrzeżenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenia nr 1‑7.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Uczniowie mają za zadanie rozwiązać ćwiczenia nr 8‑11.

Materiały pomocnicze:

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

• F. Rosenzweig, Gwiazda zbawienia, tłum. T. Gadacz, Kraków 1998.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.