Scenariusz zajęć

Autor: Marcin S. Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Zasady zrównoważonego rozwoju

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Zakres rozszerzony

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia zasady zrównoważonego rozwoju;

• analizuje, w jaki sposób chemia może pomóc osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju;

• ocenia, które praktyki i materiały stosowane w życiu codziennym są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• audiobook;

• technika grupy nominalnej (TNG);

• ćwiczenia uczniowskie;

• kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Z czym kojarzy wam się pojęcie zrównoważonego rozwoju?”. Uczniowie dyskutują wraz z nauczycielem.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat zanieczyszczeń środowiska, które wynikają z szeroko rozwiniętego przemysłu chemicznego. Zadaje pytanie o rodzaje zanieczyszczeń: o stan skupienia, toksyczność itp.

2. Następnie wyświetla grafikę „zasad zrównoważonego rozwoju” ONZ i zadaje uczniom pytanie: „Gdzie w powyższych zasadach możemy odnaleźć rolę chemików?”. Uczniowie dyskutują wraz z nauczycielem.

3. Technika grupy nominalnej (TNG). Nauczyciel wyjaśnia zasady pracy, rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne i podaje problem do rozwiązania: „W jaki sposób możecie przyczynić się do poprawy stanu środowiska naturalnego w naszej miejscowości?”. Każdy uczeń na sklerotkach wpisuje pomysły rozwiązania problemu (jeden pomysł na osobnej sklerotce), po czym odczytuje na głos swój pomysł. Nauczyciel numeruje karteczki i przykleja na tablicy. Uczniowie odczytują swoje pomysły aż do ich wyczerpania. Następnie dokonują indywidualnego rankingu pomysłów, eliminują pomysły powtarzające się, analizują wszystkie zaproponowane pomysły rozwiązania problemu i wybierają np. pięć najlepszych realnych pomysłów, które przejdą do realizacji. Te pomysły uczniowie mogą spisać na oddzielnym plakacie, z zaplanowaniem kolejności ich realizacji, terminów i sposobów realizacji oraz zawiesić plakat na gazetce ściennej w klasie.

4. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z audiobookiem oraz wykonanie zawartych w nim zadań. Następnie inicjuje dyskusję o plusach i minusach wykorzystywania materiałów biodegradowalnych.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może być wykorzystany w trakcie lekcji oraz jako pomoc przy odrabianiu zadania domowego. Medium nauczyciel może też wykorzystać w ramach metody lekcji odwróconej.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje arkusz papieru A3, sklerotki (karteczki samoprzylepne).

2. Przydatne lektury:

• B. Poskrobko [red.]: Teoretyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, Białystok 2011.

• M. Slodawa‑Hełpa, Rozwój zintegrowany. Warunki, wymiary, wyzwania, wyd. I, Warszawa 2013.

• Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju, pod red. W. Wyburskiego, Toruń 2011.