Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Efekty malarskie w poezji Młodej Polski. Kolor
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
dowie się, kto jest autorem toposu ut pictura poesis;
wyjaśni, na czym polega „malowanie słowem”;
wskaże chwyty językowe stosowane przez młodopolan w celu uplastycznienia języka;
wymieni ulubione kolory poetów młodopolskich;
omówi, na czym polega malarskość wiersza Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Na „Żelaznej drodze” pod Reglami;
dokona przekształcenia fragmentu utworu poetyckiego na tekst prozatorski.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
prezentacja multimedialna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
kartony, farby, pędzle.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Efekty malarskie w poezji Młodej Polski. Kolor”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji pt. „Kolor w poezji Młodej Polski” na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz informacji z innych źródeł.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: omawianie ulubionych kolorów poetów młodopolskich, wyjaśnienie, kto jest autorem toposu ut pictura poesis oraz na czym polega „malowanie słowem”.
Faza realizacyjna:
Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Wspólne omówienie wystąpień ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.
Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.
Praca z multimedium. Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna”. Następnie analizują treść polecenia 1.: „Na podstawie zamieszczonych w galerii wierszy wynotuj przykładowe motywy i przypisywane im w młodopolskiej poezji barwy. Wybrane osoby omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.
Następnie indywidualnie podają przykłady młodopolskich utworów poetyckich, które można określić jako „monochromatyczne”.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się” – daje uczniom czas na zapoznanie się z tekstem do ćwiczeń. Następnie uczniowie w kilkuosobowych grupach rozwiązują ćwiczenia. Nauczyciel ocenia pracę grup.
Jeśli starczy czasu, uczniowie pracując w czterech grupach, zamieniają klasę w pracownię malarską. Na podłodze rozkładają kartony i za pomocą farb wykonują projekty widoków z uwzględnieniem młodopolskich fascynacji kolorami. Efekty swojej pracy eksponują w wyznaczonym miejscu w szkole (na przykład w bibliotece).
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Prosi wybrane osoby o podsumowanie zdobytej wiedzy - w odniesieniu do zakładanych celów.
Praca domowa:
Dokonaj przetworzenia pierwszej części wiersza Na „Żelaznej drodze” pod Reglami w tekst prozatorski. Zachowaj malarski charakter opisu, wykorzystując jak największą liczbę określeń kolorystycznych występujących w utworze Tetmajera.
Materiały pomocnicze:
Justyna Bajda, „Poeci – to są słów malarze…” Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski, Wrocław 2010.
Grzegorz Gazda, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Warszawa 2000.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.