Sprawdź się
Na podstawie informacji zamieszczonych w sekcji „Przeczytaj” oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Starożytna formuła ut pictura poesis jest tłumaczona jako „poemat to jak obraz”. | □ | □ |
| Autorem toposu ut pictura poesis jest najprawdopodobniej Horacy. | □ | □ |
| Zamiłowanie poetów młodopolskich do kolorów wynikało jedynie z ich zainteresowania malarstwem. | □ | □ |
| Młodopolscy poeci lubili komponować wielobarwne utwory, ale równie chętnie ograniczali się do wybranego koloru, tworząc wiersze o charakterze monochromatycznym. | □ | □ |
| Za jednego z największych młodopolskich poetów kolorystów jest uznawany Kazimierz Przerwa-Tetmajer. | □ | □ |
Tekst do ćwiczeń 2–8
Na „Żelaznej drodze” pod ReglamiZwolna zachodzi słońce.
Rdzawią się gór zielone kopy i ubocze,
fioletu i pąsu plamy gorejące,
na modro‑siny granit kładą się powoli;
różowią się niebiosów błękitne roztocze,
złoto, szkarłat, fiolet, brąz, razem zmieszane,
na biało‑żółtych chmurek rozlały się pianę,
z którą wietrzyk swawoli,
sunąc ją przez powietrznych fal bezdnie przezrocze.
Jakby przez mgłę przesiane,
pada światło słoneczne na cichą polanę,
gdzie wśród jasnej zieleni,
tu owdzie koniczyny główka się czerwieni,
błękitnieje goryczkagoryczka, a brzegiem potoku
niezapominek modra koronka się mieni.
Niżej, na góry stoku,
za łanami zbóż sennych, o blasku złocistym,
czerni się las smrekowy w otęczeniuotęczeniu mglistem.
Cisza. Patrzę przed siebie,
źrenice moje błądzą po ziemi, po niebie,
idą przez ziemię cichą, szeroką, świetlaną,
płyną po nieba głuchem, niezmiernem przestworzu,
leniwo, wolno, jak łódź po spokojnem morzu,
gdy żagle pozwijano.
I ogarnia mię jakieś senne zamyślenie.
jakiś smutek, żal dziwny – i takie pragnienie
czegoś nieokreślnego duszę mą pochwyca:
że więcej bym owinąć nie pragnął w ramiona
tej, która mi na wieczność rzuciła wspomnienie...
I jakaś nieskończona,
nieskończona tęsknica
oblewa mię bezbrzeżnym marzeń oceanem,
na żądań zakrzewione wiedzie mię bezdroże...
Tęsknię za czemś nieznanem,
mistycznem i kryjomem,
za czemś, co mogło istnieć przed wieków ogromem
albo stanie się kiedyś po wieków powodzi,
lub dziś koło mnie może,
nieznane mi przechodzi...
A wieki zmarłe i te, co przyjdą, w ogniwa
nigdzie nieprzerwanego wszechbytu łańcucha,
wplatają, jako jedno z ogniw mego ducha,
i duch mój się rozszerza, rozdala, rozpływa,
wciela się w czas i w przestrzeń i wszechkształty – ginie,
nicestwieje wessany w bezdenie wszechbytu,
co jak olbrzymi polip: osnuł go milionem
ramion, splotów i więzów – nurzy się w głębinie,
przepada w nieskończonem...
A z skał sinego szczytu
schodząc, mrok się rozściela cichy po dolinie
i wielka melancholia nocy zwolna spływa
zdobiąc sklep nieba pierwszą senną, bladą gwiazdą,
a myśl moja zmęczona do lotu się zrywa
i na jej łono leci, jak gołąb na gniazdo.Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na „Żelaznej drodze” pod Reglami, [w:] Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Poezje, t. 1, Warszawa 1924.
We fragmencie wiersza Kazimierza Przerwy-Tetmajera Na „Żelaznej drodze” pod Reglami zaznacz różne części mowy występujące w funkcji określeń kolorystycznych.
przymiotniki rzeczowniki czasowniki
Zwolna zachodzi słońce.
Rdzawią się gór zielone kopy i ubocze,
fioletu i pąsu plamy gorejące,
na modro-siny granit kładą się powoli;
różowią się niebiosów błękitne roztocze,
złoto, szkarłat, fiolet, brąz, razem zmieszane,
na biało-żółtych chmurek rozlały się pianę,
z którą wietrzyk swawoli,
sunąc ją przez powietrznych fal bezdnie przezrocze.
Jakby przez mgłę przesiane,
pada światło słoneczne na cichą polanę,
gdzie wśród jasnej zieleni,
tu owdzie koniczyny główka się czerwieni,
błękitnieje goryczka, a brzegiem potoku
niezapominek modra koronka się mieni.
Niżej, na góry stoku,
za łanami zbóż sennych, o blasku złocistym,
czerni się las smrekowy w otęczeniu mglistem.
Wyjaśnij, jakie efekty uzyskał Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, wprowadzając do swojego utworu różne części mowy w funkcji określeń kolorystycznych.
Wiersz Tetmajera składa się z dwóch części o różnym charakterze obrazowania poetyckiego. Określ, gdzie przebiega granica między tymi częściami oraz czym różnią się te fragmenty między sobą.
Wskaż inne niż kolor elementy malarskiego obrazowania poetyckiego, które pojawiają się w pierwszej części wiersza Na „Żelaznej drodze” pod Reglami.
- światło
- ostra kreska
- plama barwna
- kontur rysunku
- ścisłe określenie formy
Wskaż kierunek malarski, z którym można połączyć obrazowanie pierwszej części wiersza Tetmajera uzyskane za pomocą środków językowych.
- impresjonizm
- symbolizm
- surrealizm
- ekspresjonizm
Patrzę przed siebie,Możliwe odpowiedzi: 1. zamyślony, smutny, 2. tęskniący za czymś tajemniczym i bliżej nieokreślonym, 3. niepewny, poszukujący, 4. chcący oderwać się od doczesności, 5. pragnący duchowego zjednoczenia z naturą
źrenice moje błądzą po ziemi
I ogarnia mię jakieś senne zamyślenie.Możliwe odpowiedzi: 1. zamyślony, smutny, 2. tęskniący za czymś tajemniczym i bliżej nieokreślonym, 3. niepewny, poszukujący, 4. chcący oderwać się od doczesności, 5. pragnący duchowego zjednoczenia z naturą
jakiś smutek, żal dziwny
Tęsknię za czemś nieznanem,Możliwe odpowiedzi: 1. zamyślony, smutny, 2. tęskniący za czymś tajemniczym i bliżej nieokreślonym, 3. niepewny, poszukujący, 4. chcący oderwać się od doczesności, 5. pragnący duchowego zjednoczenia z naturą
mistycznem i kryjomem
i duch mój się rozszerza, rozdala, rozpływa,Możliwe odpowiedzi: 1. zamyślony, smutny, 2. tęskniący za czymś tajemniczym i bliżej nieokreślonym, 3. niepewny, poszukujący, 4. chcący oderwać się od doczesności, 5. pragnący duchowego zjednoczenia z naturą
wciela się w czas i w przestrzeń i wszechkształty – ginie,
nicestwieje wessany w bezdenie wszechbytu
a myśl moja zmęczona do lotu się zrywaMożliwe odpowiedzi: 1. zamyślony, smutny, 2. tęskniący za czymś tajemniczym i bliżej nieokreślonym, 3. niepewny, poszukujący, 4. chcący oderwać się od doczesności, 5. pragnący duchowego zjednoczenia z naturą
Połącz cytaty pochodzące z drugiej części wiersza Tetmajera z cechami określającymi postawę podmiotu.
tęskniący za czymś tajemniczym i bliżej nieokreślonym, pragnący duchowego zjednoczenia z naturą, niepewny, poszukujący, zamyślony, smutny, chcący oderwać się od doczesności
Patrzę przed siebie, |
|
I ogarnia mię jakieś senne zamyślenie. |
|
Tęsknię za czemś nieznanem, |
|
i duch mój się rozszerza, rozdala, rozpływa, |
|
a myśl moja zmęczona do lotu się zrywa |
Dokonaj przetworzenia pierwszej części wiersza Na „Żelaznej drodze” pod Reglami w tekst prozatorski. Zachowaj malarski charakter opisu, wykorzystując jak największą liczbę określeń kolorystycznych występujących w utworze Tetmajera.