Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Sztuka, która poucza. Architektura, rzeźba i malarstwo polskiego baroku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje najważniejsze cechy wyróżniające barok;

• wymienia dzieła polskiego baroku w dziedzinie architektury, malarstwa i rzeźby;

• wymienia najważniejszych twórców baroku działających na ziemiach polskich;

• wyjaśnia, czym były portrety trumienne i dlaczego stanowiły wyjątkowy element polskiej sztuki barokowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Sztuka, która poucza. Architektura, rzeźba i malarstwo polskiego baroku”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczeń 1 i 2 w sekcji „Sprawdź się”.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Dzielą się na trzy grupy, każda opracowuje inne zagadnienie:

• Grupa 1 – polska architektura barokowa,

• Grupa 2 – polska rzeźba barokowa,

• Grupa 3 – polskie malarstwo barokowe.

Jeśli uczniów jest tylko trzech, każdy z nich przygotowuje jedno z zagadnień, ustalone z nauczycielem.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenia. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenia okazały się trudne, nauczyciel omawia je na forum.

3. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie przypomnieli, jaki okres w historii nazywamy epoką baroku i jakie są jej najważniejsze cechy. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może notować je na tablicy.

2. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

3. Praca z multimedium („Wirtualny spacer”). Uczniowie dzielą się na cztero- lub pięcioosobowe grupy, w których zapoznają się z multimedium, a następnie opracowują odpowiedzi do dołączonych poleceń. Analizują architekturę i najważniejsze elementy pałacu w Wilanowie, wymieniają elementy, które wskazują na to, że był on rezydencją królewską (polecenie nr 2). Przygotowują również krótki opis pałacu, który mógłby znaleźć się w albumie dotyczącym polskiego baroku. Wyjaśniają w nim, dlaczego obiekt ten jest doskonałym przykładem polskiej architektury barokowej.  Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciele wybranych lub wylosowanych grup dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi, udziela ewentualnie dodatkowych wyjaśnień.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że wspólnie będą rozwiązywać ćwiczenia od 3 do 6. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na przygotowanie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponuje swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę uczniów, którzy przygotowali prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

M. Karpowicz, Barok w Polsce, Warszawa 1988.

Sztuka baroku: architektura, rzeźba, malarstwo, red. R. Toman, Könemann, 2004.

M. Rożek, Blaski i cienie baroku, Kraków 1992.

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie: sztuka baroku, Warszawa 1971.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z e‑materiałami z sekcji „Wirtualny spacer”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 2 – ilustracja 1: Kościół Mariacki w Krakowie; lic. CC BY‑SA 4.0, fot. Pgkos, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – ilustracja 2: Rotunda św. Prokopa w Strzelnie; lic. CC BY‑SA 3.0, fot. Kozak1410, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – ilustracja 3: Wawel – kaplica Zygmuntowska; lic. CC BY‑SA 4.0, fot. Cancre, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – ilustracja 4: Kościół Imienia Jezus we Wrocławiu; lic. CC BY‑SA 3.0, fot. Tomasz Gąsior.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 1: Tomasz Dolabella, Uczta Melchizedecha z Abrahamem, 1614–1616, kościół Świętej Trójcy w Krakowie; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 2: Daniel Schultz, Portret Jana III Sobieskiego, 1680; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 3: Daniel Schultz, Portret Jana Heweliusza, 1677; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 4: Artysta nieznany, Portret młodego szlachcica z Mazowsza, ok. 1690; domena publiczna, Muzeum Narodowe w Warszawie.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 5: Andrzej Stech, Spacer za murami Gdańska, ok. 1670; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 6: Andrzej Stech, Bitwa pod Chocimiem, 1674−1679; domena publiczna, Wikimedia Commons.