Autorka: Anna Rabiega

Temat: Geneza państwa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

3) przedstawia najważniejsze teorie genezy państwa (Arystotelesa, teistyczna, umowy społecznej, podboju, marksistowska).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia najważniejsze teorie genezy państwa;

• charakteryzuje różnice między tymi teoriami;

• analizuje i porównuje, jak genezę państwa wyjaśniali: Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu, Tomasz Hobbes, Ludwik Gumplowicz oraz Karol Marks.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• śniegowa kula;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przed lekcją zespół klasowy zostaje podzielony na grupy. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie prezentacji multimedialnej dotyczącej przydzielonego zagadnienia z sekcji „Przeczytaj”. Zagadnienia:

   – gr. I – Naturalna teoria genezy państwa;
   – gr. II – Koncepcje teistyczne;
   – gr. III – Koncepcje umowy społecznej;
   – gr. IV – Teoria podboju i przemocy;
   – gr. V – Marksistowska teoria genezy państwa.

   Zespoły mogą wykorzystać w prezentacjach fragmenty audiobooka.

Faza wstępna:

1. Przedstawienie uczniom tematu zajęć: „Geneza państwa”, na którego podstawie uczniowie formułują cele lekcji.

2. Śniegowa kula. Uczniowie w parach przygotowują odpowiedź na pytanie: „W jaki sposób powstają państwa?”. Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje pomysły, dyskutują i tworzą wspólną wersję propozycji. W kolejnym kroku łączą się w ósemki i coraz liczniejsze grupy, aż powstanie ogólnoklasowa odpowiedź.

Faza realizacyjna:

1. Przedstawienie uczniowskich prezentacji. Po każdej z nich następuje omówienie: uczniowie mogą zadawać pytania prelegentom, weryfikować i uzupełniać informacje. Powinni też sporządzać notatki, które posłużą do przygotowania zestawienia teorii.

2. Jeśli uczniowie nie wykorzystali audiobooka w swoich opracowaniach, następuje jego odsłuchanie, a po emisji uzupełnienie notatek.

3. Praca w grupach. Uczniowie dobierają się tak, aby w zespołach byli przedstawiciele każdej z grup przygotowujących prezentacje. Zadanie polega na zrobieniu tabelarycznego zestawienia wszystkich teorii i koncepcji z zaznaczeniem ich podobieństw i różnic.

4. Grupy prezentują swoje tabele, porównują je i dyskutują. Celem dyskusji jest uzgodnienie wspólnej wersji zestawienia.

5. Praca z materiałem w sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i robią to wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po upływie czasu na zastanowienie się chętna osoba udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

Praca domowa:

1. Napisz krótką notatkę, uwzględniając w niej najistotniejsze informacje dotyczące zagadnień poruszanych na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

• Wojciech Jakubowski, Stanisław Sulowski, Konstanty Adam Wojtaszczyk, Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych. Teoria, instytucje, procesy. Polityczna organizacja społeczeństwa, Warszawa 2018, t. I. część II.

• Janusz Justyński, Wybór tekstów źródłowych z historii doktryn polityczno‑prawnych, Toruń 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.