Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Przegrupowania karbokationów.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

9) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu (addycja, eliminacja, substytucja, polimeryzacja, kondensacja) i mechanizm reakcji (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy); wyjaśnia mechanizmy reakcji; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia przegrupowanie karbokationu z przeniesieniem jonu wodorkowego;

• wyjaśnia przegrupowanie karbokationu z przeniesieniem grupy alkilowej;

• podaje produkty przegrupowania karbokationów z przeniesieniem jonu wodorkowego;

• podaje produkty przegrupowania karbokationów z przeniesieniem grupy alkilowej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Uczniowie mają za zadanie zapisanie równań reakcji chemicznych addycji chlorowodoru do 3‑metylobut‑1-enu. Uczniowie, jako spodziewany produkt zapisują 2‑chloro‑3-metylobutanem. Nauczyciel podaje, że powstaje też 2‑chloro‑2-metylobutan. Burza mózgów - Jak to się stało?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zadaje pytanie do uczniów: Na czym polega przegrupowanie karbokationów?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie w parach opracowują tekst bazowy zawarty w e‑materiale z podziałem: jeden z uczniów opracowuje przegrupowanie z przeniesieniem jonu wodorkowego, drugi przegrupowanie z przeniesieniem grupy alkilowej. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Uczniowie w parach przekazują sobie nawzajem zdobytą wiedzę, wspólnie zapisują notatkę w zeszytach.

2. Uczniowie zapoznają się z animacją „Jakie konsekwencje niesie za sobą przegrupowanie karbokationu?” zawartą w e‑materiale i wykonują polecenia.

3. Nauczyciel zapisuje na tablicy przykłady wzorów karbokationów, uczniowie przepisują je i dopisują wzory karbokationów uzyskanych po przegrupowaniu. Nauczyciel wybiera uczniów, którzy wykonują zadanie na tablicy, a pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wykonania zadania.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Pyta:

• Czy karbokation pierwszorzędowy przegrupuje się do drugorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

• Czy karbokation drugorzędowy przegrupuje się do pierwszorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

• Czy karbokation trzeciorzędowy przegrupuje się do pierwszorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

• Czy karbokation pierwszorzędowy przegrupuje się do trzeciorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

Polecenie podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czy karbokation pierwszorzędowy przegrupuje się do drugorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

• Czy karbokation drugorzędowy przegrupuje się do pierwszorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

• Czy karbokation trzeciorzędowy przegrupuje się do pierwszorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?

• Czy karbokation pierwszorzędowy przegrupuje się do trzeciorzędowego (jeśli ma taką możliwość)?