Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Prezydent RP a władza ustawodawcza

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

5) wykazuje znaczenie, jakie dla pozycji ustrojowej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ma fakt wyborów powszechnych; przedstawia kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej: ceremonialno‑reprezentacyjne, w stosunku do rządu, parlamentu i władzy sądowniczej, w polityce zagranicznej oraz bezpieczeństwa państwa; analizuje – z wykorzystaniem wyników badań opinii publicznej – poziom legitymizacji społecznej władzy prezydenckiej.

zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

2) analizuje sposób wyboru i charakteryzuje formę (jednoosobowa lub kolegialna) głowy państwa we współczesnych republikach; odróżnia prerogatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej od innych jego uprawnień.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje relacje między Prezydentem RP a Sejmem i Senatem;

• wyjaśnia uprawnienia Prezydenta RP w zakresie organizacji i działania Sejmu i Senatu;

• analizuje i rozważa rolę, jaką odgrywa Prezydent RP w procesie legislacyjnym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• WebQuest;

• burza mózgów;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• kartki w trzech kolorach – czerwonym, żółtym i zielonym – dla każdego ucznia po jednym zestawie kartek.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Podczas poprzednich zajęć uczniowie odliczają do trzech. Poszczególne numery poszukają i przygotują na następne zajęcia informacje (WebQuest):

• numery 1: Jak często w III RP wykorzystywana była przez Prezydenta RP możliwość zarządzania referendum ogólnokrajowego? Czego dotyczyły te referenda? Jakie były ich wyniki i ile wyniosła frekwencja? Czy zawsze udało się Prezydentowi RP doprowadzić do przeprowadzenia referendum? (ćwiczenie 1 do multimedium);

• numery 2: Jak często prezydenci III RP wykorzystywali weto ustawodawcze i w jakich sprawach (przynajmniej jeden przykład sprawy dla każdego prezydenta). Czy ich weto okazywało się skuteczne, czy Sejmowi udawało się ponownie uchwalić ustawę? (ćwiczenie 2 do multimedium);

• numery 3: Jak często prezydenci korzystają z prawa inicjatywy ustawodawczej? Czego dotyczyły ich propozycje? Podaj przynajmniej po jednym przykładzie projektu ustawy każdego z prezydentów, który cię zainteresował (ćwiczenie 3 do multimedium).

2. Burza mózgów: W jaki sposób wybierana jest w Polsce głowa państwa?. Zapis propozycji na tablicy. Szczególnie istotne jest, by wspomnieć o powszechnym i bezpośrednim wyborze Prezydenta RP przez naród oraz o konieczności uzyskania przez niego bezwzględnej większości, czyli o tych kwestiach, które decydują o silnej legitymizacji głowy państwa. Jeśli uczniowie mają problem z przypomnieniem sobie tych właśnie kwestii, można zadać pytania naprowadzające, np.

• Kto wybiera Prezydenta RP?

• Dlaczego czasem musi odbyć się druga tura wyborów prezydenckich?

3. Chętny/wybrany uczeń przypomina, czym jest legitymizacja władzy. Jeśli pojawiają się problemy z podaniem definicji, nauczyciel może sam ją przypomnieć. Zadaje pytanie:

• Czy waszym zdaniem głowa państwa w polskim systemie politycznym ma silną, czy słabą legitymizację?

Uczniowie uzasadniają swoje opinie, posługując się zapisanymi na tablicy cechami charakteryzującymi wybór Prezydenta RP. Nauczyciel podkreśla poprawnie wybrane argumenty przemawiające za silną legitymizacją głowy państwa w Polsce.

3. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium bazowym „Prezydent RP a władza ustawodawcza”. Wspólna analiza materiałów źródłowych dotyczących kompetencji głowy państwa wobec władzy ustawodawczej. Trzeba zwrócić uwagę na to, że kompetencje można podzielić na uprawnienia Prezydenta RP związane z organizacją i działaniem Sejmu i Senatu oraz jego kompetencje w procesie legislacyjnym.

2. Uczniowie otrzymują zestawy kartek w trzech kolorach (czerwona, żółta, zielona) – po jednym zestawie dla każdego. Po przeanalizowaniu każdej kompetencji wspólnie ustalają, czy świadczy ona o dużym (kartka czerwona), średnim (kartka żółta), czy niewielkim (kartka zielona) znaczeniu Prezydenta RP w jego relacji względem władzy ustawodawczej. Dwóch uczniów pomaga w obliczaniu głosów (jeden zlicza kartki czerwone, drugi zielone, żółte to różnica między liczbą uczniów w klasie a sumą kartek zielonych i czerwonych).

3. Wspólna analiza kolejnych kompetencji Prezydenta RP względem władzy ustawodawczej (multimedium), za każdym razem postępując według schematu:

• odczytanie kompetencji, odsłuchanie lub odczytanie materiałów źródłowych, wykonanie polecenia,

• chętny/wybrany uczeń prezentuje rozwiazanie; reszta klasy ocenia jego poprawność i w miarę potrzeby uzupełnia,

• głosowanie dotyczące wagi danej kompetencji Prezydenta RP i obliczanie głosów,

• podczas obliczania głosów chętni/wybrani uczniowie (po jednym z kartką czerwoną i zieloną) uzasadniają swoje wybory,

• zapisanie obok omawianej kompetencji wyników głosowania ogólnoklasowego.

Należy zadbać, aby nie wybierać do odpowiedzi i innych czynności wciąż tych samych osób – poprawne przeprowadzenie powyższego ćwiczenia zakłada aktywny udział wszystkich (jako wyjaśniających uprawnienia Prezydenta RP, uzasadniających wybory w głosowaniach, pomocników w liczeniu, podsumowujących ćwiczenie itp.).

4. W celu podsumowania omówionych uprawnień Prezydenta RP uczniowie rozwiązują ćwiczenia 3–6 z zestawu ćwiczeń. Wspólna weryfikacja odpowiedzi.

5. Dwóch chętnych/wybranych uczniów podsumowuje rezultaty klasowych głosowań oraz uzasadnia swoje odpowiedzi:

• Czy głowa państwa zajmuje silną pozycję ustrojową względem władzy ustawodawczej w Polsce?

• Czy pozycja ustrojowa Prezydenta RP względem władzy ustawodawczej jest adekwatna do posiadanej przez niego legitymizacji do sprawowania władzy?

6. Uczniowie przekonują się, czy ich przeświadczenie odnośnie do silnej/słabej pozycji ustrojowej Prezydenta RP w obecnej Konstytucji jest słuszne. W tym celu rozwiązują ćwiczenie 8 (porównanie obecnej pozycji ustrojowej Prezydenta RP z pozycją gwarantowaną głowie państwa na mocy konstytucji marcowej). Wspólna analiza odpowiedzi.

7. W drugiej części lekcji odwołanie do informacji przygotowanych przez uczniów przed zajęciami. Po przedstawieniu każdego zagadnienia krótka dyskusja:

• Jakie znaczenie ma możliwość zarządzenia przez Prezydenta RP (za zgodą Senatu) referendum ogólnokrajowego? Czy ta instytucja ma waszym zdaniem sens? Co przemawia za jej utrzymaniem, a co za zniesieniem?

• Jaki charakter ma prezydenckie weto w Polsce? Jak rozumiesz słowa „ustawodawcze weto Prezydenta RP w praktyce może mieć charakter absolutny”? Jakie wady i zalety ma wyposażenie Prezydenta RP w takie uprawnienie?

• Czy Prezydent RP często korzysta z uprawnienia do inicjatywy ustawodawczej? Czy warto tę kompetencję zachować czy lepiej, by głowa państwa była jej pozbawiona?

8. Chętni/wybrani uczniowie podsumowują każdą dyskusję i przedstawiają swój punkt widzenia, w taki sposób jednak, by pojawiło się w nim odniesienie do przeciwnego stanowiska, np. formułując swoją odpowiedź według schematu: „Z jednej strony…, uważam jednak, że…”.

Dyskusje można również przeprowadzić w grupach, a ich rezultaty przedstawić na forum klasy, prezentując zarówno informacje na temat wykorzystania przez Prezydenta RP wybranych form zaangażowania w proces legislacyjny (odpowiednio: referendum, weto ustawodawcze oraz inicjatywa ustawodawcza), jak i wnioski z przeprowadzonych dyskusji grupowych.

Faza podsumowująca:

1. Podsumowanie najważniejszych informacji omawianych podczas lekcji. Odpowiedzi na pytania:

• Jak możemy podzielić kompetencje Prezydenta RP względem władzy ustawodawczej?

• Ile uprawnień ma Prezydent RP w odniesieniu do organizacji i działania Sejmu i Senatu? Jakie to uprawnienia?

• Ile uprawnień ma Prezydent RP w zakresie jego udziału w procesie legislacyjnym? Jakie to uprawnienia?

Praca domowa:

1. Zagadka: Czy w historii III RP Prezydent RP kiedykolwiek rozwiązał Sejm przed upływem kadencji? Kiedy i w jakich okolicznościach? Pięcioro uczniów, którzy jako pierwsi przekażą nauczycielowi poprawną odpowiedź, otrzyma pozytywną ocenę z zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

Konstytucja RP

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może podzielić klasę na dziewięć grup, które w kolejnych dziewięciu rundach odpowiedzialne będą za jedno z czterech zadań:

• wyjaśnienie, na czym polega dane uprawnienie głowy państwa i w jaki sposób uregulowane jest w Konstytucji RP,

• wskazanie, dlaczego to uprawnienie może być uważane za mało istotne,

• wskazanie, dlaczego to uprawnienie może być uważane za bardzo istotne.

• zdecydowanie w głosowaniu, czy uprawnienie jest istotne czy nie.

Dzieje się to według następującego schematu: