Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Ocalająca siła pamięci. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśni, dlaczego Pan Tadeusz może być odczytywany jako „poemat pamięci”;

• omówi rolę pamięci w inwokacji poematu;

• określi, w jaki sposób Pan Tadeusz utrwala pamięć o kulturze szlacheckiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów;

• wymieni tradycje i zwyczaje kultywowane w świecie opisanym w poemacie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi o zapoznanie się z nagranie z sekcji „Audiobook: i na podstawie wysłuchanych fragmentów artykułu Brigity Speičytė Kultura pamięci: „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza wynotowanie, co według autorki miała odzwierciedlać główna idea poematu.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje krótką rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Uczniowie tworzą mapę myśli wokół hasła siła pamięci.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Następnie odliczają do dwóch, dzieląc się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że będą dyskutować i wykorzystają do tego metodę akwarium. Nauczyciel wyjaśnia zasady dyskusji oraz określa jej czas.
   Pierwsza drużyna siada w kręgu i prowadzi rozmowę na temat: Dlaczego Pan Tadeusz może być odczytywany jako „poemat pamięci”?
   Druga grupa obserwuje i zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Na zakończenie wybrane osoby przedstawiają na forum klasy swoje spostrzeżenia.

2. Uczniowie w parach wyjaśniają, czym zajmowało się Towarzystwo Litewskie i Ziem Ruskich, do którego należał Mickiewicz w okresie pisania Pana Tadeusza. Następnie odpowiadają, w jaki sposób Pan Tadeusz oddaje pamięć o kulturze szlacheckiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Dzielą się na dwie grupy. Zespół 1 zajmuje się zadaniami 1, 2, 3, 7, zespół 2 – zadaniami 4, 5, 6, 8. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie przedstawiciele grup prezentują odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie zapoznają się z audiobookiem na temat odbioru Pana Tadeusza wśród polskich emigrantów. Zwracają uwagę na zdanie: Na uchodźstwie czytam „Pana Tadeusza” inaczej niż dawniej, w Polsce... Wyjaśniają własnymi słowami, na czym polega ta różnica w odbiorze.

2. Nauczyciel zadaje pytanie: Jaką rolę w świecie przedstawionym w Panu Tadeuszu odgrywa natura? Uczniowie omawiają relację między człowiekiem a naturą. Odpowiadając, odwołują się do znajomości całego dzieła.

Praca domowa

1. W jaki sposób pamięć wpływa na zachowania ludzi? Odwołaj się do fabuły Pana Tadeusza, a także do innych tekstów kultury, do zjawisk z dziedziny polityki oraz do własnego doświadczenia.

Materiały pomocnicze:

• Brigita Speičytė, Kultura pamięci: „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza, „Ruch Literacki” 2020 (R. LXI), z. 6 (363)

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.