Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Zastosowanie wapnia i jego związków.

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• poznaje nazewnictwo zwyczajowe związków wapnia oraz określa czym jest wapno palone, wapno gaszone, mleko wapienne;

• opisuje zastosowania wapnia i jego związków;

• zapisuje równania reakcji chemicznych z udziałem związków wapnia i przeprowadzisz obliczenia chemiczne na ich podstawie.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• metoda Philips 66;

• mapa pojęć;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• okienko informacyjne;

• technika termometr.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy znasz przykłady zastosowania wapnia i jego związków? Czy wiesz czym jest mleko wapienne, a czym wapno palone i gdzie można je wykorzystać?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. uczniowie starają sie odpowiedzieć na pytanie: Jak właściwości chemiczne wapnia wpływają na jego zastosowanie?

Faza realizacyjna:

1. Analiza tekstu źródłowego w e‑materiale celem określenia zastosowań różnych związków wapnia. Uczniowie korzystając z informacji i zdjęć zawartych w e‑materiale i pracując w parach dokonują przeglądu i analizy zastosowań wapnia oraz jego związków. Nauczyciel wspiera uczniów, upewnia się czy wszystko jest zrozumiałe, a ewentualnie niezrozumiałe kwestie wyjaśnia na bieżąco.

2. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup, rozdaje arkusze papieru A4 i mazaki i informuje, że zadaniem uczniów będzie ustalenie, jakie są zastosowania różnych związków wapnia. Przydziela każdej grupie jedną lub dwie substancje. Tłumaczy, że uczniowie będą pracowali metodą Philips 66: każdy zespół ma sześć minut, aby przygotować opis zastosowań. Każda grupa wyłania też spośród siebie lidera, który będzie przedstawiał rezultaty pracy grupy po każdej rundzie.

3. Po upływie pierwszych sześciu minut liderzy prezentują rezultaty pracy grupy na forum klasy. Wszyscy uczniowie komentują propozycje grup, zwracając uwagę na to, co jest nieprecyzyjne lub niezrozumiałe w wypracowanych przez inne grupy wyjaśnieniach.

4. Po tej konfrontacji rozwiązań na forum klasy, każdy z zespołów ponownie podejmuje pracę w celu udoskonalenia własnych koncepcji.

5. Po upływie kolejnych 6 minut następuje ponowna konfrontacja pomysłów na forum klasy – porównanie dojrzałości rozwiązań i ich ulepszeń oraz zapisanie wniosków końcowych (albo ponowne udoskonalanie projektu przez następne 6 minut). Liderzy grup tworzą na tablicy mapę pojęć, na której zapisują nazwy związków wapnia oraz ich zastosowania.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

2. Okienko informacyjne - forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

Praca domowa:

1. Nauczyciel poleca uczniom pracę z medium bazowym – audiobookiem. Uczniowie samodzielnie słuchają nagrania, a następnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium.

2. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może zostać wykorzystany podczas rozwiązywania ćwiczeń zadanych w ramach pracy domowej oraz do samokształcenia dla uczniów nieobecnych na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje: kolorowe pisaki, arkusze papieru A4.

2. Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz cenki.

3. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak przebiega proces twardnienia zaprawy gipsowej i jakie ma zastosowanie?

• Co to jest wapno palone? Gdzie jest wykorzystywane?