Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Jaki jest podział cukrów?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XX. Cukry. Uczeń:

1) dokonuje podziału cukrów na proste i złożone, klasyfikuje cukry proste ze względu na liczbę atomów węgla w cząsteczce i grupę funkcyjną.

Zakres rozszerzony

XX. Cukry. Uczeń:

1) dokonuje podziału cukrów na proste i złożone, klasyfikuje cukry proste ze względu na grupę funkcyjną i liczbę atomów węgla w cząsteczce; wyjaśnia, co oznacza, że naturalne monosacharydy należą do szeregu konfiguracyjnego D.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia podział cukrów;

• wskazuje różnice we właściwościach między cukrami prostymi a złożonymi;

• proponuje podział cukrów ze względu na ich budowę.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• z użyciem e‑podręcznika;

• metoda stolików eksperckich.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: czym są cukry? Czemu zawdzięczają swoją nazwę? Jakie są rodzaje cukrów? Gdzie występują?

2. Nauczyciel przedstawia uczniom temat zajęć: „Jaki jest podział cukrów?” i prosi, by na jego podstawie uczniowie sformułowali cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół cukrów prostych i złożonych.

Faza realizacyjna:

1. Praca metodą JIGSAW. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Są to tzw. grupy eksperckie. Każdy uczestnik zostaje ekspertem, który w istotny sposób przyczyni się do sukcesu całej grupy. Każdy uczeń występuje w roli uczącego się i nauczającego. Zespoły otrzymują arkusze papieru i mazaki. Nauczyciel przydziela im różne zagadnienia do opracowania w ciągu 10 minut:

• I grupa: aldozy;

• II grupa: ketozy;

• III grupa: polisacharydy;

• IV grupa: disacharydy;

• V grupa: monosacharydy.

2. Każda grupa zapoznaje się z informacjami w ramach swojego zagadnienia, korzystając z e‑materiałów (zwłaszcza informacje przedstawione na schemacie interaktywnym), podręcznika tradycyjnego oraz internetu. W opracowaniach grupy zwracają uwagę na budowę i właściwości podanych cukrów. Efektem pracy powinno być wspólne opracowanie na podstawie dyskusji oraz uczenia się nawzajem.

3. Na umówiony znak uczniowie tworzą nowe grupy tak, aby w każdej nowej grupie znaleźli się eksperci z wszystkich pozostałych grup.

4. Eksperci kolejno relacjonują to, czego nauczyli się w swoich pierwotnych grupach, czyli ekspert grupy I uczy pozostałych tego, czego się nauczył sam przed chwilą itd. Uczący uczestnicy przekazują wiedzę pozostałym uczniom. Każda z grup w ten sposób zapoznaje się z całym materiałem przewidzianym do realizacji na danej jednostce lekcyjnej (czas ok. 10 min).

5. Eksperci wracają do swoich pierwotnych grup, konfrontują zdobytą wiedzę, uzupełniają, sprawdzają, czy wszyscy posiadają zbieżne informacje w omawianych kwestiach (czas ok. 7 minut).

6. Uczniowie samodzielnie analizują grafikę interaktywną w trzeciej części e‑podręcznika, która utrwala ich zdobyte wiadomości z podziału cukrów, po czym sprawdzają się rozwiązując ćwiczenia załączone do medium.

7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza stan wiedzy uczniów po przeprowadzonej lekcji zadając przykładowe pytania: Co to są amylopektyna i amyloza? Jakie znasz dwa przykłady pentoz i heksoz? Jak powstają cukry proste? Jak jest zbudowana sacharoza?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale – zestaw ćwiczeń, które nie zostały rozwiązane podczas zajęć.

Materiały pomocnicze:

• Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): czym są cukry? Czemu zawdzięczają swoją nazwę? Jakie są rodzaje cukrów? Gdzie występują?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium „Grafika interaktywna” może być wykorzystane jako pomoc podczas przygotowywania się do lekcji o temacie: „Jaki jest podział cukrów?” oraz do sprawdzianu.