Dla nauczyciela
Autor: Martyna Wojtowicz
Przedmiot: Historia
Temat: Budowa potęgi Prus i absolutyzm oświecony Fryderyka II
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje, w jaki sposób powstało Królestwo Prus;
charakteryzuje absolutyzm brandenbursko‑pruski i władców absolutnych;
przedstawia reformy, jakie wprowadzili w Prusach poszczególni władcy w XVII i XVIII w.;
wyjaśnia znaczenie militaryzmu pruskiego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi, aby uczniowie przypomnieli sobie, w jaki sposób powstały Prusy Książęce i co zawdzięczają Albrechtowi Hohenzollernowi.
Faza wstępna:
Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy tematu oraz celów lekcji, a następnie określenie kryteriów sukcesu.
Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby krótko przypomniał informacje, które uczniowie mieli powtórzyć przed lekcją. W razie potrzeby uzupełnia wypowiedź ucznia.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel przedstawia drogę, jaką przeszły Prusy od lenna Rzeczypospolitej po niezależne państwo i królestwo. Omawia rolę Wielkiego Elektora i powstanie Królestwa w Prusach, wprowadzane reformy, a także militaryzm pruski budowany w XVIII w.
Praca z pierwszym multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach zapoznali się z tekstami źródłowymi; jedna osoba opracowuje materiały dotyczące Fryderyka Wilhelma I, druga – Fryderyka II. Następnie uczniowie przedstawiają drugiej osobie w parze najważniejsze informacje. Dwie wskazane przez prowadzącego osoby prezentują swoją pracę na forum klasy, nauczyciel, jeśli to potrzebne, dopowiada istotne elementy.
Następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie indywidualnie wykonali polecenie 3 – wskazali fragmenty tekstów zgodne z ideami absolutyzmu oświeconego w wydaniu pruskim.
Nauczyciel odtwarza film edukacyjny i prosi, aby w jego trakcie uczniowie zwracali uwagę na to, w jaki sposób Fryderyk II budował swój wizerunek. Po emisji filmu zadaje uczniom pytanie: Które określenie – despota oświecony czy filozof na tronie – waszym zdaniem opisuje tego władcę najlepiej? Uczniowie przedstawiają swoje opinie wraz z uzasadnieniem.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 oraz 5, porównują procesy budowania absolutyzmu we Francji i w Prusach.
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…
Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Wykonaj polecenie 2 dołączone do prezentacji multimedialnej.
Materiały pomocnicze:
S. Salmonowicz, Prusy – dzieje państwa i społeczeństwa, Warszawa 2004.
Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1990.
Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach. Wówczas w trakcie fazy realizacyjnej mogą – bez potrzeby zapoznawania się z tekstami – wykonywać polecenia (indywidualnie, w parach) dołączone do multimedium.
Spis nieopisanych ilustracji:
Ćwiczenie 5 - Ilustracja A: Charles le Brun, Portret Ludwika XIV i Colberta, 1666 r.; domena publiczna, Wikimedia Commons.
Ćwiczenie 5 - Ilustracja B: Portret Fryderyka II Pruskiego, 1763 r.; domena publiczna, Wikimedia Commons.