Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Lizosomy i trawienie wewnątrzkomórkowe

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Uzasadnisz związek budowy lizosomów z funkcją pełnioną w komórce.

• Omówisz powstawanie lizosomów pierwotnych i wtórnych.

• Wykażesz rolę lizosomów w trawieniu wewnątrzkomórkowym.

• Przeprowadzisz doświadczenie polegające na określaniu aktywności enzymów lizosomalnych w zależności od pH środowiska.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• doświadczenie;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• zagadnienia do opracowania (materiały pomocnicze).

Przed lekcją:

Uczniowie samodzielnie poszukują informacji związanych z tematem lekcji i przynoszą je na zajęcia w postaci notatek wydruków, kopii artykułów lub ich fragmentów.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel zadaje pytanie: „Co to jest recykling?”.

3. Nauczyciel wyjaśnia, że komórki organizmów żywych też potrafią recyklingować, uzyskując w ten sposób potrzebny materiał budulcowy i energię. Jest to możliwe dzięki obecności lizosomów.

4. Nauczyciel przypomina budowę komórki zwierzęcej, zwracając uwagę na lizosomy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe grupy i wyjaśnia im zasady pracy. Zaznacza, że czas pracy przy każdym stanowisku wynosi 6 min. Każda z grup podchodzi do swojego stanowiska pracy i z przygotowanej koperty wyjmuje zagadnienie do opracowania (zob. materiały pomocnicze). Po upływie wyznaczonego czasu grupy przechodzą na kolejne stanowiska i opracowują zagadnienia z następnych kopert. Uczniowie korzystają z e‑materiału oraz materiałów przygotowanych przed lekcją.

2. Nauczyciel kontroluje pracę grup, wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

3. Uczniowie przeprowadzają doświadczenie w wirtualnym laboratorium zawartym w e‑materiale: „Określenie aktywności enzymów lizosomalnych w zależności od pH środowiska”. Następnie formułują hipotezę do doświadczenia i weryfikują ją. W formularzu zapisują swoje obserwacje i wyniki, a następnie formułują wnioski.

4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 7 (w którym na podstawie rysunku mają za zadanie wyjaśnić, skąd komórka czerpie cholesterol potrzebny do budowy błon biologicznych, uwzględniając rolę lizosomów i nazwę enzymów hydrolitycznych uczestniczących w reakcji) w sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 6 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 5 oraz 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania wirtualnego laboratorium (WL‑S):

Wirtualne laboratorium można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.