Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Początek wojny trzydziestoletniej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XVII. Europa w XVI–XVII w.

Uczeń:

1) charakteryzuje konflikty polityczne w Europie, z uwzględnieniem ekspansji tureckiej i charakteru wojny trzydziestoletniej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje sytuację wyznaniową i polityczną w państwach habsburskich na początku XVII w.;

• wyjaśnia przyczyny wybuchu antyhabsburskiego powstania w Czechach;

• przedstawia przebieg działań wojennych w pierwszych latach wojny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów,

• mapa myśli,

• jigsaw,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu,

• słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipcharty, markery.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sobie, jakie były początki protestantyzmu. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, wybrana osoba notuje je na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy trzyosobowe. Każda z nich zapoznaje się z e‑materiałem dotyczącym początku wojny trzydziestoletniej. Zespoły otrzymują arkusze i markery.

2. Każdy członek grupy opracowuje przydzielone mu zagadnienia. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą jigsaw, w razie potrzeby wyjaśnia, na czym ona polega. Każdy członek grupy ma zadanie do wykonania. „Jedynki” opisują sytuację wyznaniową i polityczną w państwach habsburskich na początku XVII w. „Dwójki” charakteryzują przyczyny wybuchu antyhabsburskiego powstania w Czechach. „Trójki” omawiają przebieg działań wojennych w pierwszych latach wojny. Po wyznaczonym czasie grupy mieszają się: uczniowie z poszczególnych zespołów opracowujący ten sam fragment materiału spotykają się w grupach ekspertów. Tam porządkują swoją wiedzę, wyjaśniają wątpliwości i zastanawiają się, w jaki sposób najlepiej zinterpretować zadania. Uczniowie wracają do swoich macierzystych zespołów i uczą się wzajemnie. Każdy członek grupy powinien umieć omówić wszystkie zagadnienia.

3. Po wyznaczonym czasie wszystkie grupy w widocznym miejscu wywieszają swoje arkusze, a osoby chętne lub wskazane odpowiadają na pytania.

4. Nauczyciel prosi uczniów o obejrzenie filmu edukacyjnego, a następnie o wykonanie poleceń. Chętni lub wskazani uczniowie odpowiadają na pytania, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

5. Nauczyciel poleca wykonanie ćwiczeń 1, 2 i 6. Po ich wykonaniu uczniowie wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytanie do dyskusji: Czy musiało dojść do wybuchu powstania w Czechach? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, debatują nad odpowiedziami koleżanek i kolegów.

2. Osoby lub grupy, które były najaktywniejsze, zostają ocenione. Nauczyciel dokonuje również słownej oceny pracy klasy w trakcie zajęć.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń wskazanych przez nauczyciela.

Materiały pomocnicze:

T. Bohun, Biała Góra 1620 – czeska klęska wszech czasów, „Mówią Wieki” 2/2002.

Kontrreformacja w Europie i w Polsce. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole nr 15, oprac. Z. Kuchowicz, Warszawa 1959.

S. Cynarski, Historia powszechna 1500–1648. Wybór tekstów źródłowych, Kraków 1981.

P.H. Wilson, Wojna trzydziestoletnia 1618–1648. Tragedia Europy, tłum. M. Kapałczyński, Oświęcim 2017.

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium

Przed lekcją uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym, by przygotować na jego podstawie drzewo genealogiczne Habsburgów, które będzie służyło jako faza wstępna do lekcji.