Autor: Marta Kulikowska

Temat: Jak czytać dramaty? Dramat epicki: Bertolt Brecht, Matka Courage i jej dzieci. Część 1

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• charakteryzuje cechy dramatu epickiego,

• analizuje budowę dramatu Matka Courage i jej dzieci Bertolta Brechta,

• wyjaśnia, jakie znaczenie ma zastosowanie obrazów‑epizodów dramatu Bertolta Brechta

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uwaga: scenariusz obejmuje dwie lekcje: Jak czytać dramaty? Dramat epicki: Bertolt Brecht, Matka Courage i jej dzieci. Część 1 i Część 2 Nauczyciel prosi, aby uczniowie:
   1. Zapoznali się z dramatem Matka Courage i jej dzieci Bertolta Brechta.
   2. Zapoznali się z audiobookiem z I cz. cyklu, który zawiera streszczenie dramatu Matka Courage i jej dzieci Bertolta Brechta, oraz z informacjami na temat dramatu epickiego.
   3. Podzielili się na kilkuosobowe grupy, zgodnie z podziałem dramatu dokonanym w obu lekcjach (nauczyciel wybiera dla grup omówione w lekcji sceny).
   Poleca, by członkowie grup podzielili między sobą zadania: potrzebni będą odtwórcy ról oraz osoby, które zajmą się przygotowaniem schematycznej scenografii (np. plansza lub plakat przedstawiający miejsce akcji).

Faza wprowadzająca:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Lekcja rozpoczyna się od wypisania cech dramatu epickiego. Nauczyciel poleca, by jedna osoba notowała na tablicy, w formie mapy skojarzeń, wymieniane przez uczniów cechy (uczniowie mogą wrócić do informacji z e‑materiału). Nauczyciel dba o to, by ustalenia były pełne, ewentualnie uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczestników zajęć, jak będzie przebiegała praca na lekcjach. Każda z grup, wykorzystując przygotowane wcześniej scenografię i rekwizyty, odegra swoją scenę z dramatu. Następnie wszyscy uczniowie, pracując w ramach swojej grupy, wykonają polecenia związane z konkretną sceną. (Chodzi o to, by wszyscy mogli przeanalizować wszystkie sceny, co będzie im potrzebne podczas interpretacji). Po upływie czasu wyznaczonego przez nauczyciela na opracowanie poleceń grupa, która inscenizowała dany fragment, przedstawia swoje propozycje odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą je uzupełniać, dyskutować, szukać wspólnie najlepszego rozwiązania. Mogą także korzystać z podpowiedzi interpretacyjnych zawartych w e‑materiale.

2. W podsumowaniu tej fazy lekcji uczniowie mogą przedyskutować przygotowane scenografie i rekwizyty oraz odtwórców tekstu dramatu, a nauczyciel ocenić pracę grup.

3. Następnie uczniowie (indywidualnie) czytają podsumowanie analizy poszczególnych scen, aby skonfrontować swoje ustalenia z zaproponowanymi w e‑materiale. (Podsumowania analiz scen znajdują się w Przeczytaju każdej z lekcji).

4. W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” z cz. 2 cyklu lekcji. Nauczyciel wskazuje im te zadania, które posłużą do syntezy zgromadzonych informacji oraz ułatwią interpretację dramatu.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie lekcji nauczyciel pyta o wątpliwości uczniów związane z interpretacją dramatu Brechta, której mają dokonać w domu. Odpowiada na pytania, udziela wskazówek, przypomina, jak powinien zostać skonstruowany szkic interpretacyjny dzieła dramatycznego. prosi uczniów, by zastanowili się nad wyborem jednego z tematów pracy domowej:
   – tytułowa bohaterka jako postać tragiczna,
   – czy wojna to dobry interes? – oceń poglądy Matki Courage,
   – czy krytyka poprzez ironiczne odwrócenie wartości działa skuteczniej niż teza wyłożona wprost?
   Jeśli uczniowie mają wątpliwości interpretacyjne, nauczyciel pomaga im je rozwiać.

2. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. jakie cechy pozwalają uznać dramat Matka Courage i jej dzieci za przykład dramatu epickiego?

Praca domowa:

1. Wykorzystując zebrane dotychczas informacje, stwórz interpretację dramatu Matka Courage i jej dzieci, w którym omówisz jeden z poniższych problemów:
   – tytułowa bohaterka jako postać tragiczna,
   – czy wojna to dobry interes? – oceń poglądy Matki Courage,
   – czy krytyka poprzez ironiczne odwrócenie wartości działa skuteczniej niż teza wyłożona wprost?

Materiały pomocnicze:

• Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.

• Wojciech Strokowski, Polonista polimedialny, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

• Juliusz Kleiner, Istota utworu dramatycznego, w: Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.