Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: „Precz z podatkami i bogaczami”. Bunty społeczne i upadek rycerstwa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Europa późnego średniowiecza.

Uczeń:

2. charakteryzuje kryzysy polityczne, społeczne i religijne późnego średniowiecza;

3. opisuje i wyjaśnia proces powstawania monarchii stanowych w Europie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób pojawienie się łuku i broni palnej wpłynęło na pozycję rycerstwa w XV w.;

• przedstawia skutki społeczne, polityczne i ekonomiczne zwiększania obciążeń;

• interpretuje hasło wystąpień ludowych w Anglii „Gdy Ewa przędła, Adam rył, Kto wtedy jaśniepanem był”? I dlaczego stał się on głównym mottem buntów społecznych w Anglii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• analiza materiału źródłowego (porównawcza),

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipcharty, markery,

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz cele zajęć.

2. Nauczyciel wspólnie z uczniami formułuje kryteria sukcesu w formie pytań: Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji? Następuje omówienie pytań przygotowanych przez uczniów.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom odliczyć do sześciu. Łączą się oni w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie otrzymują arkusze i markery do zapisywania swoich notatek;

• grupy z numerami 1 i 4 opracowują podrozdział Głód, zarazy i wojny,

• grupy 2 i 5 – Groza na wsiach i w miastach,

• grupa 3 i 6 – Łuk i broń palna kontra miecz.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie z innych grup (opracowujący inny zakres) sporządzają notatki, mogą zadawać pytania. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada istotne informacje, wyjaśnia wątpliwości.

2. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie wybrane osoby przedstawiają swoje propozycje odpowiedzi i je uzasadniają.

3. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z prezentacją, a następnie w parach wykonali polecenie 2: „Sformułuj trzy pytania, które nasuwają ci się po przeanalizowaniu poniższej prezentacji dotyczącej wybuchu i przebiegu powstania Wata Tylera w Anglii w 1381 r. Pamiętaj, że pytania powinny mieć charakter problemowy”. Uczniowie porównują swoje propozycje pytań z inną dwójką uczniów.

4. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zastanowili się i odpowiedzieli, do czego może doprowadzić nakładanie zbyt dużych obciążeń na chłopów i ściąganie z nich zbyt wysokich podatków. Uczniowie podają swoje odpowiedzi, jedna osoba może je notować na tablicy. Następnie samodzielnie wykonują ćwiczenia 3 i 4, nauczyciel obserwuje postęp pracy. Po wyznaczonym czasie wskazana osoba udziela odpowiedzi, w razie konieczności uczniowie wspólnie z nauczycielem weryfikują jej poprawność.

5. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia 5 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy, udzielając odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Czy uzyskali odpowiedzi na przygotowane na początku lekcji pytania? Jeśli nie, wspólnie z uczniami szuka rozwiązania tak, aby pytania te nie pozostały bez odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Prezentacja multimedialna”: „Opisz w 5–10 zdaniach wybuch, przebieg i skutki powstania Wata Tylera z punktu widzenia króla Ryszarda II”.

2. (Dla uczniów chętnych) Zapoznaj się z materiałami w zakładce „Film edukacyjny” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

H. Manikowska, J. Tazbirowa, Historia. Średniowiecze. Podręcznik do szkół średnich klasy I liceum ogólnokształcącego, technikum i liceum zawodowego, wyd. 7, PWN, Warszawa 1995, s. 153.

M. Mollat, Średniowieczny rodowód Francji nowożytnej, XIV‑XV wiek, Warszawa 1982.

Materiały źródłowe do historii powszechnej epoki feudalnej. Historia powszechna XIV‑XV w., oprac. M. Małowist, Warszawa 1954, s. 17‑18.

Wiek V‑XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska - Bondaruk, S. B. Lenard, PWN, Warszawa 1997, s. 240‑241.

Wskazówki metodyczne:

Zasoby multimedium mogą posłużyć do przeprowadzenia lekcji odwróconej. Natomiast materiał filmowy nauczyciel może wykorzystać w trakcie fazy realizacyjnej jako dodatkowe źródło informacji nt. buntów społecznych i upadku rycerstwa. Wówczas może zrezygnować z pracy uczniów z prezentacją na rzecz pracy z nagraniami (a prezentacja będzie np. materiałem do pracy domowej uczniów).