Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Etyka Hume'a

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje obywatelskie.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz kilka podstawowych informacji biograficznych o D. Humie.

• Poznasz koncepcję etyczną D. Hume'a w kontekście:
  a) źródeł moralności;
  b) metod poszukiwania wiedzy o moralności;
  c) relacji między naturą ludzką a moralnością.

• Rozwiniesz umiejętność wyrażania komentarzy filozoficznych w postaci intertekstualnej wypowiedzi.

• Rozwiniesz umiejętność czytania tekstów filozoficznych.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• dyskusja;

• burza mózgów;

• gra dydaktyczna;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie plakatów prezentujących sylwetkę Davida Hume'a

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Prezentacja efektów pracy w domu. Nauczyciel wybiera uczniów, którzy na forum klasy prezentują efekty pracy w domu. Chętna osoba podsumowuje przedstawione informacje.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje pytanie: Co to jest etyka? oraz informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów.
   Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Uczniowie pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć. Następnie nauczyciel przeprowadza w klasie głosowanie, w którym uczniowie mają wskazać trzy najtrafniejsze odpowiedzi i uzasadniają swoje wybory.

2. Praca z tekstem. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Uczniowie na podstawie tekstu znajdującego się w zakładce „Przeczytaj” przygotowują odpowiedzi na pytania:
   - W jaki sposób uzyskujemy wiedzę o moralności?
   - Czy moralność pochodzi z uczuć czy z rozumu?
   - Czy moralność jest wyrazem swoistej natury ludzkiej?
   Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.

3. Praca z multimedium. Uczniowie przystępują do gry edukacyjnej i indywidualnie udzielają odpowiedzi na zadane pytania.

4. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i rozwiązują zadania zamknięte 1‑6.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie uczniowie wykonują memy z ćwiczenia 7. Wspólna praca zespołu klasowego.

2. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Napisz esej, w którym odpowiesz na pytanie: Dlaczego w debatach na temat moralności jest tak trudno osiągnąć kompromis?

Materiały pomocnicze:

• Probucka D., Utylitaryzm w etyce Davida Hume'a, „Studia Philosophiae Christianae” 2012, nr 2, s. 109‑122.

• Pyka M., O Davida Hume'a etyce cnót, „Kwartalnik Filozoficzny” 1999, z. 3, s. 87‑99.

• Rutkowski M., Rola rozumu w decyzjach moralnych. Etyka Davida Hume'a, Wrocław 2001.

• Skarbek W. W., Teoria wartości etycznych D. Hume'a, Piotrków Trybunalski 2003.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Grę edukacyjną można wykorzystać jako punkt wyjściowy do rozgrywek między grupami. Kolejnym etapem quizu może być przygotowywanie pytań dla innych grup, również opartych na tekstach źródłowych.