Sprawdź się
I podobnie jak nauka o człowieku jest jedyną solidną podstawą dla innych nauk, tak również jedyną solidną podstawą, jaką możemy dać tej nauce o człowieku, musi być (tu uzupełnij) i obserwacja. Dla mnie wydaje się rzeczą oczywistą, że wobec tego, iż równie jest nam nieznana natura (tu uzupełnij) jak rzeczy fizycznych, przeto musi być równie niemożliwe wytworzyć sobie jakieś pojęcie o siłach i cechach umysłu inaczej niż na podstawie starannego i ścisłego badania (tu uzupełnij) oraz obserwacji tych swoistych oddziaływań i ich skutków, gdy znajduje się on w różnych okolicznościach i sytuacjach. I chociaż winniśmy się starać, aby uczynić wszystkie nasze zasady możliwie jak najbardziej powszechnymi, posuwając naszą obserwację faktów do najdalszych granic i wyjaśniając wszelkie skutki za pomocą najprostszych i najbardziej nielicznych przyczyn, to przecież jest pewne, że nie możemy wyjść poza doświadczenie; i wszelką (tu uzupełnij), która ma roszczenie, że odkrywa ostatecznie pierwotne własności natury ludzkiej, należy od razu odrzucić jako chimeryczną i pełną (tu uzupełnij). Możliwe odpowiedzi: 1. hipotezę, 2. racjonalna intuicja, 3. faktów, 4. doświadczenie, 5. idei, 6. duszy, 7. przenikliwości, 8. umysłu, 9. zarozumiałości, 10. logikę.
Uzupełnij tekst wybierając właściwe pojęcia z listy poniżej.
logikę, umysłu, zarozumiałości, faktów, doświadczenie, hipotezę, idei, duszy, przenikliwości, racjonalna intuicja
I podobnie jak nauka o człowieku jest jedyną solidną podstawą dla innych nauk, tak również jedyną solidną podstawą, jaką możemy dać tej nauce o człowieku, musi być ...................................... i obserwacja.
Dla mnie wydaje się rzeczą oczywistą, że wobec tego, iż równie jest nam nieznana natura ...................................... jak rzeczy fizycznych, przeto musi być równie niemożliwe wytworzyć sobie jakieś pojęcie o siłach i cechach umysłu inaczej niż na podstawie starannego i ścisłego badania ...................................... oraz obserwacji tych swoistych oddziaływań i ich skutków, gdy znajduje się on w różnych okolicznościach i sytuacjach. I chociaż winniśmy się starać, aby uczynić wszystkie nasze zasady możliwie jak najbardziej powszechnymi, posuwając naszą obserwację faktów do najdalszych granic i wyjaśniając wszelkie skutki za pomocą najprostszych i najbardziej nielicznych przyczyn, to przecież jest pewne, że nie możemy wyjść poza doświadczenie; i wszelką ......................................, która ma roszczenie, że odkrywa ostatecznie pierwotne własności natury ludzkiej, należy od razu odrzucić jako chimeryczną i pełną .......................................
Wskaż zdania, które „trafiłyby” pod gilotynę Hume'a.
- Ludzie często używają słów „przyzwoity”, „hańba”, „grzech”.
- Ludzie oceniają moralnie bliźnich.
- Dużo osób kradnie w supermarketach i dlatego powinny te osoby odczuwać poczucie winy podczas konsumpcji skradzionych dóbr.
- Masz rysy twarzy jak postaci z fresków Michała Anioła i dlatego powinnaś dbać o własną urodę.
- Świat jest boską iluzją.
Odsłuchaj fragment Badań dotyczących zasad moralności. Następnie wskaż właściwe określenie na opis relacji między rozumem a uczuciami.
Badania dotyczące moralnościTrwa od jakiegoś czasu spór […] dotyczący ogólnych podstaw moralności: czy mianowicie wywodzi się ona z rozumu, czy z uczucia; czy wiedzę o niej osiąga się przez wnioskowanie i indukcję, czy przez bezpośrednie czucie i jakiś subtelny zmysł wewnętrzny; czy, jak każdy poprawny sąd o tym, co jest prawdą, a co fałszem, powinna ona być jedna i ta sama dla każdej rozumnej, obdarzonej inteligencją istoty, czy też, jak percepcja piękna i brzydoty, związana jest wyłącznie ze swoistą organizacją i konstytucją gatunku ludzkiego. […] u podłoża wszystkich niemal ocen i sądów moralnych leży zarówno rozum, jak i uczucie. Jest prawdopodobne, że ostateczny wyrok, który orzeka, iż pewne cechy i czyny zasługują na miłość i pochwałę, a inne – na odrazę i potępienie; ów wyrok, który takie cechy i czyny naznacza znamieniem czci albo niesławy, aprobaty i dezaprobaty; który nadaje moralności charakter zasady aktywnej i czyni cnotę szczęściem, a występek nieszczęściem człowieka – otóż jest prawdopodobne, że ten ostateczny wynik zależy od jakiegoś wewnętrznego zmysłu czy też uczucia, które jest przyrodzoną, uniwersalną właściwością całego naszego gatunku. Cóż bowiem innego mogłoby mieć tego rodzaju wpływ? Ażeby jednak takiemu uczuciu utorować drogę i zapewnić mu należytą ocenę przedmiotu, do którego się odnosi, trzeba często, jak się okazuje, wiele przedtem przemyśleć, poczynić staranne dyskusje, wyciągnąć wnioski, przeprowadzić porównania zjawisk bardzo od siebie różnych, rozpatrzyć zawiłe relacje, sprecyzować i ustalić fakty ogólne.
Źródło: David Hume, Badania dotyczące moralności , tłum. M. Filipczuk, T. Tesznar, Kraków 2005, s. 114.
- służba
- adoracja
- antagonizm
- niezależność
Którego z pytań nie stawiał w swoich badaniach David Hume?
- Czy istnieje najbardziej powszechna prawda moralna, od której pochodzą wszystkie inne?
- Czy moralność pochodzi z uczuć, czy z rozumu?
- Czy moralność jest charakterystyczna dla ludzi?
- Skąd zdobywamy wiedzę o moralności?
Wskaż zdanie, którego nie mógłby wypowiedzieć naturalista etyczny.
- Ludzie z natury są źli, bo rodzą się z nienawiścią w sercu.
- Sympatia jest tak samo dana człowiekowi jak zęby mleczne. Jeśli ktoś jej nie posiada, musi być wybrykiem natury i przejawem anomalii.
- Każda zaleta i każda wada jest kwestią wyboru ludzkiego. Jesteśmy autodemiurgami i nawet aktu stworzenia samych siebie możemy poniechać.
Zapoznaj się z reprodukcjami znanych dzieł malarskich: Wędrowca Hieronima Boscha i i ryciny Francisca Goi Gdy rozum śpi, budzą się demony. Następnie na ich podstawie wykonaj dwa memy, poprzez uzupełnienia tekstów wewnątrz obrazów. Oba memy mają odnosić się do poglądów Hume'a na temat relacji uczuć i rozumu w doświadczeniu ludzkim. Możesz zarówno próbować przytoczyć te poglądy, jak też skomentować poprzez mem.
- Tutaj wpisz tekst
- Tutaj wpisz tekst
- Tutaj wpisz tekst
- Tutaj wpisz tekst
- Tutaj wpisz tekst
Zapoznaj się z opisami reprodukcjami znanych dzieł malarskich: Wędrowca Hieronima Boscha i i ryciny Francisca Goi Gdy rozum śpi, budzą się demony. Następnie na ich podstawie zaproponuj dwa memy, poprzez uzupełnienia tekstów wypowiadanych przez postaci namalowane na obrazach. Oba memy mają odnosić się do poglądów Hume'a na temat relacji uczuć i rozumu w doświadczeniu ludzkim. Możesz zarówno próbować przytoczyć te poglądy, jak też skomentować poprzez mem.
Przeczytaj poniższy tekst.
Badania dotyczące moralnościŻaden wpływ czasu nie zdoła zmazać okrutnych obrazów głupoty i śmieszności, którymi okrywa nas nasze własne tchórzostwo czy brak rozwagi. Bezustannie nawiedzają nas one w godzinach samotności; potrafią zatruć najwznioślejsze myśli, sprawiając, że samym sobie zaczynamy się jawić w sposób godny pogardy i w jak najgorszych barwach.
Źródło: David Hume, Badania dotyczące moralności , tłum. M. Filipczuk, T. Tesznar, Kraków 2005, s. 114.