SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Planujemy badania we własnym regionie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III

Podstawa programowa

XVI. Elementy przestrzeni geograficznej i relacje między nimi we własnym regionie – badania i obserwacje terenowe.

Uczeń:

1) wykorzystując dane pozyskane w trakcie badań terenowych, analizuje wpływ przedsiębiorstwa przemysłowego lub usługowego na środowisko przyrodnicze, rynek pracy, jakość życia ludności i rozwój gospodarczy najbliższego otoczenia oraz przedstawia wyniki tych analiz w postaci prezentacji lub posteru;

2) analizuje dostępność i ocenia jakość wybranych usług (np. edukacyjnych, zdrowotnych, rekreacyjnych, handlowych) w najbliższej okolicy (ulicy, dzielnicy miasta, wsi) na podstawie badań terenowych z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety;

3) na podstawie zebranych danych statystycznych oraz przeprowadzonych wywiadów identyfikuje czynniki kształtujące poziom bezrobocia we własnej miejscowości i odnosi go do poziomu bezrobocia we własnym regionie i w Polsce;

4) na podstawie obserwacji oraz dostępnych materiałów źródłowych (np. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, geoportalu, zdjęć satelitarnych) wyróżnia główne funkcje i dokonuje oceny zagospodarowania terenu wokół szkoły;

5) wykorzystując dane GUS oraz narzędzia GIS, analizuje i wyjaśnia strukturę użytkowania gruntów rolnych na terenach wiejskich lub gruntów zabudowanych i urbanizowanych na terenach miejskich własnego regionu;

6) na podstawie obserwacji terenowych, współczesnych i archiwalnych map oraz fotografii prezentuje i wyjaśnia zmiany układu przestrzennego i wyglądu zabudowy wybranego terenu we własnej miejscowości;

7) wyszukuje informacje na temat rewitalizacji zdegradowanych obszarów zurbanizowanych i poprzemysłowych, przedstawia jej cele oraz proponuje działania rewitalizacyjne w wybranej miejscowości własnego regionu;

8) dokonuje analizy mocnych i słabych stron miejscowości zamieszkania lub dzielnicy dużego miasta oraz zagrożeń i szans jej rozwoju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia zasady planowania badań we własnym regionie,

• precyzuje cel badań, hipotezę i dobiera do nich odpowiednie metody badawcze ilościowe lub jakościowe,

• charakteryzuje sposoby interpretacji danych pozyskanych różnymi metodami,

• określa zasady prezentacji wyników i wniosków z przeprowadzonych badań.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablet, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Apanowicz J., Metodologia ogólna, Wydawnictwo Bernardinum, Gdynia 2002.

Richling A. (red.), Geograficzne badania środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Skarbek W., Wybrane zagadnienia metodologii nauk społecznych, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2013.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć poprzez krótkie omówienie zasad planowania badań w regionie – pogadanka z uczniami.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest stworzenie planu badań na wskazany przez nauczyciela temat dotyczący własnego regionu, np.: czynniki kształtujące poziom bezrobocia, wpływ przedsiębiorstwa przemysłowego lub usługowego na środowisko przyrodnicze, rynek pracy, jakość życia ludności i rozwój gospodarczy najbliższego otoczenia, oceny zagospodarowania terenu wokół szkoły, dostępność i jakość wybranych usług (np. edukacyjnych, zdrowotnych, rekreacyjnych, handlowych), rewitalizacja zdegradowanych obszarów zurbanizowanych i poprzemysłowych itd.

• Podział uczniów na grupy (liczbę i skład osobowy określa nauczyciel); każda grupa otrzymuje temat do opracowania.

• Praca w grupach – dyskusja, opracowanie planu badań dotyczących wskazanego tematu według zakresu określonego w e‑materiale i grafice interaktywnej (etapy 1–5).

• Przedstawienie na forum klasy planów badań przygotowanych przez poszczególne grupy; po zakończeniu każdej prezentacji krótka dyskusja, podczas której pozostali uczniowie zadają pytania, zgłaszają wątpliwości – nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi, wprowadza ewentualne uzupełnienia.

• Dyskusja po zakończeniu wszystkich prezentacji, służąca podsumowaniu zasad planowania badań ze zwróceniem uwagi na poprawność formułowania celu, hipotezy i zakresu, prawidłowego doboru metod badawczych oraz opracowywania harmonogramu.

• Podsumowanie nauczyciela służące określeniu znaczenia prawidłowo przygotowanego planu badań dla uzyskania wiarygodnych wyników i formułowania wniosków.

• Sporządzenie w notatki zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie ćwiczeń z e‑materiału.

• Praca pisemna: przygotowanie planu badań na wybrany przez ucznia temat (inny niż opracowywane podczas lekcji).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna moze zostać wykorzystana podczas zajęć poświęconych możliwościom wykorzystania metod badań geograficznych (zakres rozszerzony: I. 1, I. 2, I. 7), a także w trakcie lekcji poświęconych różnym szczegółowym zagadnieniom przyrodniczym, społecznym i gospodarczym, które wymagają przeprowadzenia badań.