Dla nauczyciela
Autorka scenariusza: Sabina Świtała
Temat: „Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości”, czyli Eros i Tanatos w poezji Jana Andrzeja Morsztyna
Adresat
III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich.
Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne
Uczeń:
zna barokową konwencję pisania o miłości;
wyjaśnia, na czym polega barokowy koncept;
zna typowe dla poezji barokowej środki stylistyczne;
określa funkcje środków stylistycznych charakterystycznych dla poezji barokowej.
Strategie nauczania
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania
metoda oglądowa;
pogadanka;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
praca z tekstem;
notatka graficzna;
drama – tunel myśli.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach.
Środki dydaktyczne
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć
Faza wstępna
1. Nauczyciel informuje uczniów, że przedmiotem lekcji będzie miłość. Na początek gromadzą synonimy tego słowa, można przygotować plakat w kształcie serca lub narysować je na tablicy. Uczniowie zapisują: afekt, zakochanie, kochanie, namiętność, sympatia, amor, eros, uczucie, umiłowanie, ukochanie itd. Następnie zastanawiają się, co czuje zakochany człowiek. W tym celu jedna osoba z klasy wciela się w rolę zakochanego, pozostałe osoby tworzą tunel myśli. Osoba w roli przechodzi przez tunel, pozostali uczestnicy zajęć są jej wewnętrznym głosem. Jeden rząd wyraża pozytywne uczucia, myśli towarzyszące osobie zakochanej, drugi negatywne. Na koniec osoba w roli opisuje myśli i uczucia, które towarzyszyły jej podczas przejścia.
2. Podanie tematu zajęć.
Faza realizacyjna
1. Wskazany uczeń odczytuje wiersz Jana Andrzeja Morsztyna pt.Do trupa.
2. Nauczyciel pyta, na czym polega koncept wiersza artysty (ćwiczenie 3 z e‑materiału). Prosi, aby uczniowie w formie notatki graficznej przedstawili istotę tego pomysłu. Uczniowie porównują swoje notatki, wyciągają wnioski.
3. Uczestnicy zajęć wykonują ćwiczenia 1, 2, 4, 5 z e‑materiału. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez uczniów oraz nauczyciela.
4. Chętny uczeń czyta wiersz pt.Cuda miłości. Pozostali w uproszczonej formie graficznej ilustrują podmiot liryczny wiersza, omawiają krótko i prezentują swoje prace.
5. Uczniowie wykonują ćwiczenia 6, 7, 8. Następnie w parach konsultują proponowane odpowiedzi. Nauczyciel kontroluje pracę, odpowiada na pytania.
Faza podsumowująca
1. Zapoznanie z multimedium bazowym i wykonanie polecenia nr 1.
2. Wybrane osoby odczytują swoje zapisy.
Praca domowa:
Wciel się w rolę osoby mówiącej w wierszu Do trupa lub Cuda miłości i napisz list do ukochanej, w którym odwołasz się do uczuć opisanych w tekście.
Materiały pomocnicze:
P. Stępień, Miłość, śmierć, mistyka. O liryce erotycznej Jana Andrzeja Morsztyna, „Pamiętnik Literacki”, 1992, z. 1, s. 125‑132.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Multimedium bazowe można wykorzystać w fazie realizacyjnej zajęć, po odczytaniu przez uczniów tekstów Jana Andrzeja Morsztyna. Uczniowie mogą również w zeszytach stworzyć kolejne elementy mapy myśli, których centrum będzie stanowiło zagadnienie miłości w poezji artysty, wówczas uczestnicy powinni odwołać się do innych utworów Morsztyna (np. Niestatek, O swej pannie, Do panny).