Autor: Marcin Sawicki

Temat: Walki na Bałkanach i w Afryce Północnej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia etapy walk aliantów z państwami Osi na Bałkanach i w Afryce Północnej;

• wskazuje powiązania sytuacji na różnych frontach II wojny światowej;

• omawia sytuację krajów bałkańskich pod okupacją.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Nauczyciel wyznacza uczniów do przygotowania prezentacji. Nad jedną prezentacją może pracować jeden uczeń lub grupa uczniów (do trzech osób).
Tematy prezentacji:

• wojna na Bałkanach,

• niemiecka okupacja Półwyspu Bałkańskiego,

• wojna w Afryce Północnej.

Nauczyciel poleca uczniom, by zwrócili uwagę na powiązania sytuacji na omawianych przez nich frontach z innymi frontami II wojny światowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Poleca, aby uczniowie zgłaszali pytania, na jakie chcieliby uzyskać odpowiedź, formułując w ten sposób kryteria sukcesu.

3. Rekapitulacja wtórna: uczniowie (wybrani lub ochotnicy) przypominają, jak wyglądała sytuacja na frontach wojennych po wojnie obronnej Polski.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniowskie. Trzech uczniów (albo trzy grupy uczniowskie) przedstawia swoje prace zgodnie z ustaloną kolejnością. Pozostali uczniowie robią notatki, mogą zadawać pytania prezentującym, nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości i dopowiada istotne informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel czyta polecenie 2: „Sformułuj wniosek dotyczący strat ludzkich wśród żołnierzy bałkańskich państw Osi oraz koalicji antyhitlerowskiej” i poleca uczniom, aby w parach zapoznali się z multimedium oraz wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Następnie uczniowie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy, prowadzący weryfikuje ich poprawność. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3.

3. Praca z animacją. Nauczyciel czyta polecenie 3: „Wymień rodzaje wojsk, które wzięły udział w bitwie o Tobruk. Wskaż, które z nich najbardziej przyczyniły się do ostatecznego wyniku bitwy” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po wskazanym czasie wybrana dwójka uczniowska prezentuje odpowiedź, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić, uzupelniając wypowiedź.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia 3 z sekcji „Sprawdź się” (analiza opisu bitwy i map). Uczniowie wykonują je wspólnie na forum klasy, nauczyciel weryfikuje jego poprawność.

5. Ćwiczenie 4 (praca z mapą) uczniowie wykonują w parach, następnie wybrana dwójka uczniów przedstawia propozycję odpowiedzi i uzasadnia swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Walki na Bałkanach i w Afryce Północnej” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel omawia pracę uczniów, ocenia przedstawione prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 6, 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 5: „Kiedy Brytyjczycy odparli atak Włochów na Egipt i przeszli do kontruderzenia, sytuacja państw Osi w Afryce Północnej stała się dramatyczna. Niemcy stanęli w obliczu trudnej decyzji, czy wesprzeć militarnie swoich sojuszników z Italii. Przedstaw – z niemieckiego punktu widzenia – po trzy argumenty za takim rozwiązaniem i przeciw niemu”.

Materiały pomocnicze:

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Londyn 1992.

Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne:

Schemat oraz animacja mogą zostać wykorzystane podczas lekcji poświęconych zakończeniu walk w Afryce i utworzeniu frontu we Włoszech – jako punkt wyjścia i przypomnienie sytuacji w latach 1940–1942.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 4 – mapa Alianci podczas II wojny światowej, grudzień 1942 r.; CC BY‑SA 3.0, Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Roke, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 6 – ilustracja 1: Plakat Powrót; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 1: Lądowanie wojsk niemieckich podczas inwazji na Kretę; CC BY‑SA 3.0, Wiki‑Ed, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 2: Grupa żołnierzy włoskich podczas inwazji na Jugosławię; CC BY‑SA 3.0, Bundesarchiv, Bild, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 3: Australijczycy na pozycjach obronnych pod Tobrukiem 13 sierpnia 1941 r.; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 4: Erwin Rommel na swoim stanowisku dowodzenia usytuowanym na wozie opancerzonym; CC BY‑SA 3.0, Bundesarchiv, Bild, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 5: Niemieccy jeńcy wzięci do niewoli w bitwie pod El Alamein; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 6: Bernard Montgomery obserwujący ruchy alianckich czołgów w listopadzie 1942 r.; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 7 – ilustracja 7: Ustasze dokonują egzekucji więźnia w obozie Jasenovac; domena publiczna, Wikimedia Commons.