Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Reakcja formaldehydu (metanalu) z amoniakalnym roztworem tlenku srebra(I) i z wodorotlenkiem miedzi(II)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XV. Związki karbonylowe – aldehydy i ketony. Uczeń:

3) pisze równania reakcji utleniania metanolu, etanolu, propan‑1-olu, propan‑2- -olu;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• uzasadnia przyczynę redukujących właściwości metanalu (aldehydu mrówkowego);

• pisze odpowiednie równania reakcji metanalu z odczynnikiem Tollensa i odczynnikiem Trommera;

• projektuje i przeprowadza doświadczenia, których celem jest sprawdzenie właściwości redukujących metanalu.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• eksperyment chemiczny;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pokazuje butelkę formaliny z etykietą (wraz z piktogramami). Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania:

• Czym jest metanal?

• Czy wiecie, że właściwości metanalu wykorzystywane są do nanoszenia srebrzystej warstwy na lustra czy ozdoby choinkowe?

• Czym jest formalina?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół właściwości metanalu.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej wzory i model cząsteczki metanalu celem przypomnienia budowy tego związku chemicznego.

2. Eksperyment chemiczny. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy. Zadaniem uczniów jest zaprojektowanie i wykonanie doświadczeń, w których uczniowie sprawdzą czy metanal posiada właściwości redukujące. Nauczyciel przygotowuje różne rozdaje sprzętu, szkła laboratoryjnego, odczynniki chemiczne, a uczniowie wybierają to co jest im niezbędne do przeprowadzenia eksperymentów(próba Tollensa i próba Trommera). Uczniowie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, przeprowadzają eksperyment wg instrukcji zapisanej w e‑materiale, obserwują zmiany, wyciągają wnioski, zapisują wszystko w kartach pracy. Prowadzący monitoruje przebieg pracy podopiecznych, wyjaśnia ewentualnie niezrozumiałe kwestie i wątpliwości. Po minionym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

3. Uczniowie w grupach zastanawiają się i podają uzasadnienie przyczyny właściwości redukujących metanalu. Po upływie ustalonego czasu, lider przedstawia rozwiązanie na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność podanej argumentacji.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w medium bazowym i w zakładce „Sprawdź się”. Uczniowie mogą wspierać się symulacją interaktywną podczas wykonywania poleceń.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: na czym polegają właściwości redukujące metanalu? Na czym polega próba Trommera? Na czym polega próba Tollensa?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polegają właściwości redukujące metanalu?

• Na czym polega próba Trommera?

• Na czym polega próba Tollensa?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• mazaki;

• arkusze papieru (A4/ A3);

• odczynniki chemiczne, sprzęt szkło laboratoryjne oraz instrukcja wykonania zgodnie z zapisem w e‑materiale;

• karty charakterystyk substancji;

• karty pracy ucznia: