Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Cechy państwa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje cechy państwa;

• rozważa szczegółowe aspekty każdej z cech państwa;

• analizuje kontrowersyjne przypadki bytów międzynarodowych, których państwowość nie jest jednoznaczna.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza materiałów źródłowych;

• jigsaw.

Formy zajęć:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Uczniowie odpowiadają na pytania z Wprowadzenia dot. fragmentu książki W. Osiatyńskieg Państwo złem koniecznym.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

3. Uczniowie zapoznają się z fragmentem konwencji o prawach i obowiązkach państw oraz z klasyczną trójelementową definicją państwa według Georga Jellinka zawartymi w sekcji Przeczytaj.

4. Dyskusja: Czy dostrzegasz elementy podobne obu tych definicji? Jakie cechy powinno mieć państwo, by można je było państwem nazywać?

Faza realizacyjna

1. Schemat – praca metodą jigsaw. Klasa podzielona na cztery grupy analizuje materiały źródłowe. Każda grupa analizuje jedną z cech państwa. Następnie uczniowie dzielą się na grupy czteroosobowe w taki sposób, by w każdej z nich znalazła się jedna osoba z każdej z pierwotnych grup. Uczniowie przekazują sobie wzajemnie wiedzę, jaką przyswoili podczas pracy w pierwotnych grupach.

2. Uczniowie wracają do pierwotnych grup i wykonują polecenia dołączone do schematu. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.

3. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia interaktywne 1–8. Chętne/wybrane pary przedstawiają swoje rozwiązania, pozostali uczniowie komentują i uzupełniają je.

Faza podsumowująca

1. Dyskusja: Państwo czy niepaństwo? Nauczyciel podaje przykłady, a uczniowie, przedstawiając argumenty i kontrargumenty, starają się rozstrzygnąć, czy każdy z nich można uznać za państwo: Palestyna, Sealandia, Liberland, Kosowo, Sahara Zachodnia, Cypr Północny, Naddniestrze, Osetia Południowa, Górski Karabach, Republika Chińska (Tajwan), Państwo Islamskie, Somalia, Somaliland, Szkocja, Kurdystan.

2. Chętne/wybrane osoby podsumowują zajęcia ze swojego punktu widzenia.

Praca domowa:

Wybierz jedno z terytoriów omawianych podczas lekcji i przedstaw dokładnie jego sytuację. W jakim sensie można nazwać je państwem? Pod jakim względem państwem nie jest? Jakie czynniki wpływają na jego sytuację?

Materiały pomocnicze:

J. Jellinek, Ogólna nauka o państwie, Warszawa 1924.

M. Gulczyński, Nauka o polityce, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może być wykorzystany jako inspiracja do stworzenia przez uczniów prezentacji multimedialnej.