Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Szermierka mimiczna – symbolika pojedynku na miny w Ferdydurke Witolda Gombrowicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
9) wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
32) Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pozna przebieg pojedynku na miny opisanego w Ferdydurke Witolda Gombrowicza;

  • wyjaśni symbolikę pojedynku na miny;

  • opisze zabiegi językowe służące wyolbrzymieniu zmagań Syfona i Miętusa.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie przed lekcją przypominają sobie treść Ferdydurke Witolda Gombrowicza i przygotowują się do odpowiedzi na pytanie, jaka jest symbolika pojedynku na miny w utworze.

Faza wprowadzająca:

  1. Stworzenie sytuacji zachęcającej do uważnego i chętnego uczestnictwa w lekcji - zasygnalizowanie problemu zawartego w temacie lekcji. Nauczyciel prosi uczniów (mogą korzystać ze słowników online) o wyjaśnienie podanych frazeologizmów i odniesienie ich następnie do lektury Ferdydurke.
    całą gębą
    gęba na kłódkę
    siedzieć o suchej gębie
    dorobić gębę
    przyprawić gębę
    gęba się nie zamyka
    lecieć z gębą
    mieć gębę od ucha do ucha
    mieć niewyparzoną gębę
    mocny w gębie
    na gębę coś załatwić
    nie otwieraj gęby, bo ci mucha wpadnie
    nie puścić pary z gęby
    niebo w gębie
    miód w gębie
    robić z gęby cholewę
    strzelić w gębę
    śmiać się całą gębą
    wycierać sobie gębę
    włożyć coś do gęby
    zapomnieć języka w gębie

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z Wprowadzeniem i sekcją „Przeczytaj”. Następnie prowadzą dyskusję związaną z pytaniem: W jaki sposób każdemu człowiekowi „przyprawia się gębę” i „narzuca formę” (zgodnie z lekturą Ferdydurke.)

  2. Uczniowie w parach wskazują dwa środki językowe służące wyolbrzymieniu opisywanego przez Gombrowicza pojedynku na miny, a następnie opisują funkcje hiperbolizacji.

  3. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1.-4. z sekcji „Sprawdź się”, następnie nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi.
    Ćwiczenia 5 i 6 uczniowie wykonują w kilkuosobowych grupach.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia 7.-8. zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy.
    Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.

  2. Nauczyciel prosi, aby każdy uczeń podsumował jednym zdaniem tematykę dzisiejszych zajęć.

Praca domowa:

  1. Wyjaśnij, jaką rolę pełni opozycja góra - dół pojawiająca się w pojedynku na miny. Zwróć uwagę na to, który kierunek jest dominium Miętusa, a który Syfona.

Materiały pomocnicze:

  • Zdzisław Łapiński, Ja, Ferdydurke, Lublin 1985.

  • Jan Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Kraków, 1994.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się