Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Transport wody i soli mineralnych w roślinie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz mechanizm transportu wody i soli mineralnych w roślinach.

• Wyjaśnisz, na czym polega transport aktywny i transport bierny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• gra dydaktyczna;

• śniegowa kula.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Transport wody i soli mineralnych w roślinie”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu – praca z animacją pt. „Transport wody i soli mineralnych w roślinie”. Uczniowie zapoznają się z animacją zawartą w e‑materiale, udostępnioną przez nauczyciela. Następnie chętne osoby wyjaśniają, w jaki sposób rośliny pobierają wodę i sole mineralne.

Faza realizacyjna:

1. Praca z e‑materiałem. Uczniowie dzielą się na zespoły i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Animacja” układają po trzy pytania quizowe dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

2. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
   – Czym jest transport symplastyczny i apoplastyczny?
   – Czy na szybkość pobierania wody przez roślinę może mieć wpływ temperatura otoczenia?
   – Jak na pobieranie wody przez rośliny wpłynie zbyt duże zasolenie gleby? W odpowiedzi uwzględnij zmianę potencjału wody w glebie i mechanizm pobierania wody.
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
   5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 3 (polegające na przyporządkowaniu do rodzajów transportu struktur, którymi transportowane są związki) i nr 4 (polegające na przyporządkowaniu opisów do poszczególnych rodzajów transpiracji) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 6 (polegające na ocenie prawdziwości stwierdzeń na temat wpływu właściwości cząsteczki wody na transport wody i soli mineralnych w roślinie) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.

2. Uczniowie oceniają, czy udało im się zrealizować kryteria sukcesu ustalone we wstępnej fazie lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 2 i 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z animacją, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.