Autor: Joanna Oparek

Temat: Przyjemność słuchania. W kręgu klasyków wiedeńskich

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• udziela odpowiedzi na pytanie dotyczące wpływu literatury na styl muzyczny epoki;

• zapoznaje się z fragmentami utworów klasyków wiedeńskich;

• charakteryzuje klasycyzm w muzyce;

• omawia związek filozofii epoki z kształtowaniem się jej stylu muzycznego;

• wskazuje związki między literaturą a muzyką oświecenia na przykładzie opery.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę na temat: W jaki sposób światopogląd i filozofia epoki kształtują jej literaturę, sztukę i muzykę? Na przykładzie okresu oświecenia omawia relację filozofii epoki z literaturą i stawia pytanie otwarte o wpływ literatury na styl muzyczny epoki oraz powstanie konkretnych dzieł muzycznych.

2. Nauczyciel może zaproponować uczniom wysłuchanie fragmentów utworów klasyków wiedeńskich (w tym opery Mozarta Wesele Figara).

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do rozmowy przed zajęciami. Wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel może uzupełnić Wprowadzenie o krótki wykład na temat znaczenia Wiednia dla kształtowania się klasycyzmu w muzyce.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel może uzupełnić informacje o stylu galant, podając jako ciekawostkę, że zdanie, od którego J.-J. Rousseau rozpoczął definicję hasła „Muzyka” w swoim Dictionnaire de Musique brzmiało: „Sztuka układania dźwięków w sposób przyjemny dla ucha”. Definicja ta oddaje istotę tego, co w muzyce XVIII wieku określa się mianem stylu galant.

3. Nauczyciel może zaproponować uczniom znalezienie w sieci i wspólne obejrzenie fragmentów nowych wystawień opery Wesele Figara.

4. Nauczyciel może przytoczyć recenzję opery zamieszczona np. na stronie Warszawskiej Opery Kameralnej.
   Na melomanów czeka nie lada gratka, bo tak należy odczytywać każdą premierę słynnego Wesela Figara Wolfganga Amadeusza Mozarta. A kiedy ta premiera ma miejsce blisko trzy i pół dekady po premierze tego dzieła na scenie Warszawskiej Opery Kameralnej, i odbywa się w tym samym miejscu, można śmiało mówić o wielkim święcie opery klasycznej. Le Nozze di Figaro, czyli Wesele Figara, a dla znawców KV 492. Ot, magiczna, trzycyfrowa liczba systematyzująca spuściznę Mozarta w katalogu Ludwiga Aloisa Ferdinanda Rittera von Köchela. Pod tymi trzema cyframi kryje się swoisty absolut, dzieło ikoniczne w palecie całej sztuki, której patronuje muza Polihymnia. Katalog ludzkich dramatów, miłosnych uniesień, lapsusów, opis ludzkich słabości, ale i pochwała klarownego jak źródlana woda porywu serca. To wszystko opisał Lorenzo da Ponte, dając Mozartowi libretto odwołujące się do wprost do sztuki Pierre’a Beaumarchais z 1781 roku.
   Dzieło to wpisane jest w poczet najwybitniejszych owoców muzyki klasycznej, nie mówiąc o kanonie oper; to również ikona popkultury za sprawą obrazu filmowego Miloša Formana pt. Amadeusz oraz kultowej scenie z filmu Skazani na Shawshank Franka Darabonta. Patrząc na całą muzykę klasyczną, niewiele kompozycji tak spektakularnie zaistniało w spuściźnie naszej cywilizacji, a w gronie oper, to absolutny artystyczny Olimp. Tym bardziej trudno uwierzyć, że Salzburski Mistrz tworzył je zaledwie około sześciu tygodni.

5. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną, następnie wykonują polecenia 1 i 2. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a inni uczniowie je uzupełniają. Nauczyciel komentuje.

6. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1, 2, 3, 4. Ćwiczenie 5 może zostać poprzedzone samodzielnym wyszukiwaniem w internecie dzieł filmowych lub innych utworów współczesnej popkultury, w których znajdują się nawiązania do klasycyzmu wiedeńskiego. Uczniowie przedstawiają swoje odkrycia – mogą także wykonać to ćwiczenie w formie prezentacji mulitmedialnej.
   Ćwiczenie 6 może przybrać formę dyskusji moderowanej. Natomiast zadania 7 i 8 uczniowie wykonują indywidualnie. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a inni uczniowie je uzupełniają.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie: charakterystykę klasycyzmu w muzyce i twórczości klasyków wiedeńskich – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje. Inną wybraną osobę prosi o o podsumowanie związku filozofii epoki z kształtowaniem się jej stylu muzycznego i komentuje wypowiedź. Następnie jeszcze jeden uczeń podsumowuje relacje między literaturą a muzyką oświecenia, na przykładzie opery.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Zdobądź informacje i opracuj notatkę na temat historii powstania opery Don Giovanni Mozarta.

Materiały pomocnicze:

• https://operakameralna.pl/weselefigara/

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.