Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Filozofia romantyzmu. Romantyczne mity

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

6) odczytuje poglądy filozoficzne zawarte w różnorodnych dziełach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

wyjaśnia, czym charakteryzowała się myśl filozoficzna, która przyświecała Adamowi Mickiewiczowi;
omawia, co to jest mesjanizm;
gromadzi słownictwo do stworzenia różnych definicji mitu;
wymienia podobieństwa między filozofią mesjanistyczną Adama Mickiewicza a filozofią Hegla.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
dyskusja;
mapa myśli.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Uczniowie czytają informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”. Mogą zadawać nauczycielowi pytania przy fragmentach, które są dla nich mniej zrozumiałe.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań, które zadaje uczniom:
Jakie jest podobieństwo między filozofią a poezją?
Dlaczego Hegla można nazwać rzecznikiem idealizmu?
Jakie dostrzegasz różnice między duchem obiektywnym a duchem subiektywnym?
Kim są mesjaniści?
Jakich znasz przedstawicieli filozofii XIX w.?
Uczniowie udzielają odpowiedzi na postawione pytania i podsumowują rozmowę.

Faza realizacyjna:

Mapa myśli. Nauczyciel prosi uczniów o połączenie się w pary, a następnie na tablicy zapisuje hasło: Filozofia romantyzmu. Uczniowie wykonują mapę myśli zapisując na kartkach swoje pomysły w wyznaczonym czasie. Wybrana para zapisuje na tablicy swoje propozycje wokół postawionego problemu, po czym są one uzupełniane przez pozostałe pary, których pomysły nie zostały jeszcze zapisane.
Praca z multimedium. Nauczyciel przechodzi do sekcji multimedium. Prosi uczestników zajęć o wysłuchanie nagrania z sekcji „Audiopowtórka” dotyczącego filozofii Mickiewicza. Następnie uczniowie w parach wykonują oba polecenia zawarte w tej części lekcji.
Nauczyciel wyświetla na tablicy film z sekcji „Film edukacyjny”. Uczniowie w zespołach kilkuosobowych wspólnie rozwiązują polecenia i ćwiczenia (1 oraz 2). Omawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

Uczniowie, pod kierunkiem nauczyciela, tworzą notatki syntetyzujące na temat filozofii romantyzmu. Chętne osoby odczytują swoje prace.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenie 3 z sekcji „Film edukacyjny”: Wyjaśnij, czym jest romantyczna słowiańszczyzna.

Materiały pomocnicze:

Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.
Urbankowski B., Myśl romantyczna, Warszawa 1979.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą się zapoznać z sekcją „Audiobook” przed lekcją, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach.

Film edukacyjny